مقایسه شعر «عشق بتان» رشید وطواط با شعر «ذخیره» آپولینر

کالیگرام(Calligramme)، نوعی شعر کانکریت(Concrete poetry)است که گیوم آپولینر(۱۹۱۸-۱۷۹۰)، شاعر فرانسوی، آن را برای اولین بار در ادبیات فرانسه مطرح کرد و بنیاد نهاد. کالیگرام در زبان فرانسه، به معنای خطاطییا نقاشیخط است. در اصطلاح ادبی، نوعی جریان شعری است که از ترکیب سه هنر: نوشتار، گرافیک و خوشنویسی ایجاد می شود. نوع چینش و ترکیب واژه ها و جملات نوشتاری شعر کالیگرام، به گونه ای است که یک تصویر گرافیکی مثل تصویر پرنده، درخت، گل، شمشیر، چهره انسان و... را تشکیل می دهد. ضمنا متن شعر، با خط زیبای خوشنویسی نوشته می شود. در این مقاله، تلاش نگارنده بر این بوده که با نگرش تطبیقی، بین یکی از کالیگرام های آپولینر با عنوان «شعر ذخیره» با نمونه ای از شعرهای توشیح(مشجر) رشیدالدین وطواط با عنوان «عشق بتان» مقایسه ای انجام دهد. اهمیت و ضرورت تحقیق، کشف و شناسایی مشابهت های فرمالیستیو همانندی های گرافیکی میان این دو گونه شعری از ادبیات دو کشور متفاوت است که می تواند حکایت از روابط پنهان و پیدای هردو کشور داشته باشد. نتیجه سخن این است که دو شعر مذکور حداقل از چهار جهت با همدیگر شباهت شکلی دارند: ۱- تجسمی بودن هردو شعر ۲- مشابهت محتوایی و مضمونی ۳- آمیختگی هر دو شعر با هنر خوشنویسی ۴- توجه متوازن به بعد شنیداری و گرافیکی هر دو شعر.

Keywords:

کالیگرام(نقاشیخط) , شعر توشیح(مشجر) , شعر کانکریت(تجسمی) , گیوم آپولینر , رشید- الدین وطواط