تحلیل برخی عناصر روانی شعر وقوع برمبنای مکتب هورنای

بررسی­های روانکاوانه شاعران گذشته، در دوره­های اخیر می­تواند دستاوردهای تحلیلی فراوانی داشته باشد، روانکاوی کارن هورنای (۱۸۸۵-۱۹۵۲) یکی از آنهاست. وی نشان می­دهد که روان نژندی­ها و مسائل روحی چگونه در آدمی پدید می­آید و آدمی در برابر گریز از این تشویش­ها و روان نژندی­ها چه راه­هایی را بر می-گزیند. او سه شخصیت را تعریف می­کند که، شخصیت­های مهرطلب، برتری طلب و عزلت طلب نام دارند؛ هر شخصیتی برای رهایی از دلهره­ها به یکی از این سه ساز و کار دفاعی پناه می­برد و حتی گاهی از همه آنها تواما نیز استفاده می­کند. اما معمولا یکی از آنها را به عنوان شیوه مسلط بر می­گزیند. مکتب وقوع بر آن است تا وقایع میان عاشق و معشوق را برخلاف نظر گذشتگان به گونه­ای حقیقی و طبیعی بیان کند. هر یک از شخصیت­های مهر طلب، برتری طلب و عزلت طلب در نظریه هورنای را می­توان در شعر وقوعی دید. نتیجه آنکه شعرهای وقوعی ظرفیت این گونه بررسی­های روانشناختی را دارد و مهرطلبی  بر پایه نظریات در این شعرها عنصر غالب به شمار می­رود. حیدری تبریزی یکی از شاعران مکتب وقوع است. او از سخنوران سده دهم هجری قمری در تبریز و از شاگردان لسانی شیرازی است. این مقاله به بررسی غزلیات وقوعی بویژه اشعار حیدری تبریزی (ف ۱۰۰۰ ه.ق)، بر پایه نظریه کارن هورنای می پردازد.

Keywords:

حیدری تبریزی , مکتب وقوع , کارن هورنای , نقد روان شناسانه