توسعه کار تیمی و تغییر رفتار سازمانی در مراقبت از کودکان بی سرپرست

در مقاله حاضر بخشی از یافته های طرح پژوهشی به انجام رسیده در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با عنوان «طراحی و به کارگیری ضوابط کار تیمی در مراقیت شبانه روزی از کودکان» ارائه می گردد. با انجام نیازیابی و تایید اولویت سازمانی در مذاکره با مدیران ستادی و اجرایی سازمان بهزیستی کشور طرحی اقدام پژوهی با هدف حل یک مسئله دارای اولویت سازمانی (طراحی ضوابط و نحوه به کارگیری کار تیمی در بخش مراقبت ازکودکان بی سرپرست) تدوین گردید. این طرح در قالب توسعه سازمانی (Organization Development) و رویکرد اقدام پژوهی (Participative Action Research) مشارکتی به اجرا درآمد. با ایجاد ساختار مشارکتی لازم و پیگیری مراحل مختلف طراحی و پیگیری آموزش، اجرا و بازخورد در هر مرحله عناصر مختلف «ضوابط کار تیمی» و «نحوه به کارگیری آنها» مورد مطالعه، طراحی و تدوین قرار گرفتند. بروندادهای طرح در دو قالب «ضوابط و تجارب به کارگیری آنها» و «تغییر رفتار سازمانی« طبقه بندی شده اند. فرآیند «تدوین ضوابط و نحوه به کارگیری» موجب ایجاد تغییرات در دستورالعمل های اجرایی، به دست آوردن ضوابط جدید و روش ها و ابزار آموزشی گردیده و در عین حال یافته ها نشان می دهد که روش اجرای طرح در ایجاد تغییر رفتار سازمانی در حیطه های مختلف و از جمله بهبود سبک مدیریتی، روابط و همکاری بین فرد و کیفیت خدمات ارائه شده به کودکان موثر بوده است. از نتایج با اهمیت طرح ابلاغ به کارگیری ضوابط در استان های سراسر کشور و توسعه آموزش های نیروی انسانی بر مبنای تجارب طرح بوده است. بدین ترتیب تلفیق نتایج طرح پژوهشی با بدنه اجرایی امکان تداوم ارزیابی از نتایج و ارتقاء کیفیت مستمر را فراهم نموده است. تقویت زمینه های نظارت علمی از دیگر دستاوردهای اجرایی طرح می باشد. ۹۱۲ پرونده مربوط به فرزندان مقیم مراکز شبانه روزی استان تهران قبل از اجرای طرح تیمی مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان دادند که ثبت ورود مشخصات فردی و علل پذیرش (۰۰۰/۰>P و ۱۲/۹۴۴=χ۲)، ارزیابی اولیه از وضعیت کودک (۰۰۰/۰>P و ۸/۳۹۰=χ۲) و رعایت محرمانه بودن اطلاعات پرونده ها (۰۰۰/۰>P و ۱۴/۱۵۸۹=χ۲) کاملا رعایت می گردد. در حالی که ثبت برنامه مدون و مکتوب (۰۰۰/۰>P و ۲۶/۳۶۲=χ۲) و مشارکت اعضای تیم حمایتی در شکل دادن به محتوای پرونده ها (۰۰۰/۰>P و ۲۲/۴۲۷=χ۲) به نحو مطلوب وجود نداشته و استفاده از فرم های ده گانه (۰۰۰/۰>P و ۸۹/۷۸۷=χ۲) به صورت ناقص می باشد. بعداز اجرای طرح تیمی نتایج نشان می دهد که تعداد جلسات برگزار شده در مراکز منظم تر (۰۰۰/۰>P و ۸/۳۰=χ۲)، فاصله بین جلسات کمتر (۰۰۰/۰>P و ۰۵/۱۱۹=χ۲)، جو حاکم بر جلسات (۰۰۰/۰>P و ۵/۳۱۲۰۸=U) وکیفیت جلسات (۰۰۰/۰>P و ۲۹۳۰۰=U) بهبود یافته است. تعداد برنامه های مدون شده برای فرزندان بیشتر (۰۰۰/۰>P و ۸۳/۳۳=χ۲) و کیفیت پرونده های فرزندان (۰۰۰/۰>P و ۹۵۹۸=U) از نظرکارکنان بهتر ارزیابی شده است. درجه مشارکت گروهی کارکنان (۰۰۰/۰>P و ۲۲۷۷۷=U) و فرزندان (۰۰۰/۰>P و ۲۰۸۵۴=U) در تدوین برنامه های فردی بیشتر بوده است. موفقیت عمومی مراکز در حمایت ازکوکان (۰۰۰/۰>P و ۱۸۰۳۰=U)، درجه جوابگویی فعالیت های مراکز به نیازهای کودکان (۰۰۰/۰>P و ۱۸۹۶۹=U) و درجه رضایت فرزندان از عملکرد مراکز (۰۰۰/۰>P و ۱۵۱۵۶=U) افزایش یافته است. درجه مشارکت کارکنان در برنامه­ ریزی ­ها و تصمیم­ گیری­ ها (۰۰۰/۰>P و ۵/۳۰۰۰۳=U) و درجه همکاری و فعالیت گروی بین کارکنان (۰۰۰/۰>P و ۸۰۶۵۱=U) توسط آنان بسیار بهتر ارزیابی شده است. رابطه بین کارکنان مراکز با همدیگر (۰۰۰/۰>P و ۲۴۵۲۷=U) رابطه کارکنان با مدیریت (۰۰۰/۰>P و ۲۷۳۸۸=U) و رابطه کارکنان با فرزندان (۰۰۰/۰>P و ۲۸۱۴۲=U) بهبودیافته است. رضامندی شغلی گروه کارشناسان (۰۵/۰>P و ۵/۱۳۴۰=U)، کارکنان رسمی (۰۵/۰>P و ۵/۶۷۰۰=U) و کارمندان دارای سابقه خدمتی بالای ۲۱ سال (۰۰۰/۰>P و ۷۵۲=U) افزایش یافته است.

Keywords:

اقدام پژوهی , توسعه سازمانی , مراقبت روزانه , تیم های کاری