مدل سازی دبی روزانه رودخانه زهره (ایستگاه هیدرومتری پل زهره)

شبیه سازی و پیش بینی داده های هیدرولوژی کاربردهای فراوانی در مدیریت و برنامه ریزی منابع آب دارد. این گونه مدل-سازی ها هم علاوه بر کاربرد در تخمین اعداد گمشده، به شناسایی شرایط آینده نیز کمک می کند. در پژوهش حاضر مقادیر دبی رودخانه زهره واقع در ایستگاه پل زهره شهرستان گچساران مورد مدل سازی قرار گرفت. داده های مورد استفاده در مقیاس روزانه و در بازه زمانی سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ (۵۶ سال) می باشند. جهت شبیه سازی دبی از دو مدل درجه سه و آریما استفاده شد. نتایج مدل به کمک شاخص های ضریب تبیین، میانگین خطا، درصد خطای مطلق، ضریب نش- ساتکلیف و آزمون کولموگروف- اسمیرنوف مورد ارزیابی قرار گرفت. مدل سازی دبی روزانه در سه حالت انجام گرفت. ۱- مدل سازی دبی ها بصورت یکجا در کل سال ۲- مدل سازی دبی های بیشتر از میانگین درازمدت و ۳- مدل سازی دبی های کمتر از میانگین درازمدت. نتایج نشان داد مدل آریما با دقت و خطای کمتری نسبت به مدل درجه سه می تواند دبی روزانه این ایستگاه را در هر سه حالت مورد مطالعه، شبیه ساز کند. میزان خطا در این سه حالت به ترتیب برابر با ۵/۷، ۷/۴ و ۱/۲ مترمکعب بر ثانیه بدست آمد. درحالیکه مقدار خطا در این سه حالت برای مدل درجه سه به ترتیب برابر ۱۶/۷، ۱۰ و ۱/۸ مترمکعب بر ثانیه است. مقادیر ضریب تبیین و نش- ساتکلیف نیز در تمام حالت ها در محدوده قابل قبول قرار گرفت. بررسی نرمال بودن خطاهای مدل با استفاده آزمون کولموگروف- اسمیرنوف، به عنوان یک شرط مهم در ارزیابی مدل ها نشان داد که در بین سه حالت مورد بررسی تنها حالت دو (مدل سازی دبی های بیشتر از میانگین درازمدت) علاوه بر قابل قبول بودن مقدار خطا و ضرایب ارزیابی، دارای توزیع نرمال در خطاها می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که مدل آریما توانایی قابل قبولی در شبیه های دبی های بیشتر از میانگین درازمدت در ایستگاه پل زهره رودخانه زهره دارد.

Keywords:

شبیه سازی , دبی روزانه , رودخانه زهره , آریما