شیمی کانی و دماسنجی کلریت های دایک های تاخیری کانسار مس-مولیبدن پورفیری سونگون، شمال غرب ایران

کانی­های گروه کلریت دارای گستره وسیعی از ترکیب شیمیایی هستند که نشان دهنده شرایط فیزیکوشیمیایی تبلور آنهاست. در این پژوهش، از روش زمین دماسنجی کانی کلریت برای تعیین دمای دگرسانی دایک­های تاخیری کانسارمس-مولیبدن پورفیری سونگون واقع در شمال غرب ایران استفاده شده است. براساس داده­های ریزپردازشی، تغییرات ترکیبی کلریت بازتاب دهنده تفاوت شگرف در مقدار عناصر سیلیسیم، آلومینیوم، آهن و منیزیم در این دایک­هاست. ترکیب شیمیایی کلریت های دایک­های کوارتز دیوریت پورفیری (DK۱a, DK۱b)، دیوریت پورفیری (DK۳) و ریزدیوریتی (MDI) در گستره­ی پیکنوکلریت از نوع کلینوکلر و دایک­های کوارتز دیوریت پورفیری (DK۱c) در گستره پنین ازنوع شاموزیت قرار دارند. کلریت­های دایک­های کوارتز دیوریت پورفیری (DK۱a, DK۱b, DK۱c) و دیوریت پورفیری (DK۳) غنی شدگی از Mg-کلریت و دایک ریزدیوریتی (MDI) غنی شدگی از Fe-کلریت داشته و در رده کلریت های سه هشت وجهی قرار دارند. میانگین دمای تشکیل کلریت­های دایک­های کوارتز دیوریت پورفیری DK۱a, DK۱b, DK۱c، و دیوریت پورفیری (DK۳) و ریزدیوریتی (MDI) به ترتیب ۲۸۷،۱۳۳،۲۳۷،۲۲۱ و ۱۷۴ درجه سانتی­گراد است. این دما اشاره به اثر سیال­های گرمابی در تشکیل کلریت دارد و نشان می­دهد که کلریت­های منطقه مورد بررسی را می­توان با عملکرد اثر سیال های داغ شکل گرفته از ماگما در ارتباط دانست. روابط میان مقدار SiO۲ و دمای تبلور در دایک­های تاخیری سونگون همبستگی معکوس و شدیدی نشان می­دهند، به طوری که کلریت­های با دمای بالا در این دایک­ها مقدار Si کمتری نسبت به کلریت­های متبلور شده در دماهای پایین دارند. از این رو، مقدار سیلیس کلریت این دایک­ها می تواند شاخصی از دمای تبلور آن ها باشد. کلریت­ها دارای تغییرات ترکیبی و جانشینی­های اتمی مشخصی هستند که بازتابی از دمای تبلور آن هاست.

Keywords:

chlorite , geothermometry , Sungun , late dykes , کلریت , دماسنجی , دایک تاخیری , سونگون