اثر کشت تاخیری بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن گیاه دارویی خارمریم (Silybum marianum) در شرایط نیمه گرمسیری جنوب کرمان

این پژوهش به­منظور بررسی برخی صفات کمی و کیفی خارمریم تحت تاثیر تاریخ­های کشت تاخیری  در سال ۱۳۹۶ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت انجام گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد­شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی در این آزمایش شش تاریخ کاشت (۱۰ آبان، ۱۰ آذر، ۱۰ دی، ۱۰ بهمن، ۱۰ اسفند، ۱۰ فروردین) و فاکتور فرعی سه اکوتیپ خارمریم (کاشان، ساری، ملاثانی) در­نظر گرفته شد. صفات اندازه گیری شده عبارت بودند از: تعداد کاپیتول در­بوته، تعداد دانه در­کاپیتول، وزن کل کاپیتول در­بوته، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد روغن.  نتایج نشان­داد، اثر تاریخ­کاشت، اکوتیپ و اثر­متقابل آنها بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی دار (P<۰.۰۱) بود. تحت تاثیر تاخیر در کاشت تمام صفات مورد مطالعه به صورت خطی و معنی دار(P<۰.۰۱, R۲>۰.۸۵) کاهش یافتند. بر اساس این نتایج شیب کاهشی تحت تاثیر کشت تاخیری در اکوتیپ­های مورد بررسی متفاوت بود به طوری­که بیشترین و کمترین مقدار قدر­مطلق شیب کاهشی به ترتیب مربوط­به اکوتیپ­های ملاثانی و کاشان مشاهده شد. نتایج نشان داد به ازای هر ۱۰روز تاخیر در کاشت، کاهش عملکرد دانه در اکوتیپ­های ملاثانی، ساری و کاشان به ترتیب ۴/۲۵۱، ۱/۲۳۹ و ۶/۱۳۴ کیلوگرم­درهکتار و کاهش درصد روغن به ترتیب ۶۲/۰، ۳۱/۰ و ۵۸/۰ درصد بود. به طور کلی در شرایط نیمه گرمسیری جیرفت تاریخ کاشت بهینه برای خارمریم آبان­ماه است. مقایسه بین اکوتیپ­ها نیز نشان داد هرچند ملاثانی و ساری بیشترین عملکرد دانه و روغن را در تاریخ کاشت اول نشان دادند اما اکوتیپ ساری از پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بود.

Keywords:

اکوتیپ , تاریخ کاشت , تنش حرارتی , خارمریم , دوره رشد