ساختار توده های اوری (Quercus macranthera) در جنگل های استان گلستان

مطالعه ساختار جنگل، امروزه از مباحث مورد توجه و ضروری به ویژه در راستای اهداف جنگل شناسی نزدیک به طبیعت است. گرچه بررسی های ساختار جنگل به طورکلی در جنگل های کوهستانی و ارتفاعات فوقانی جنگل های شمال کاملا بدیع می باشد، ولی شناسایی ساختار توده های اوری به عنوان جنگل های حفاظتی واقع در شرایط سخت کلیماتیک و حساس، امری مهم و ضرورتی انکارناپذیر است. با آگاهی و مدیریت صحیح می توان زمینه استقرار یک زادآوری مناسب و پایداری این رویشگاه ها را برای نسل بعد فراهم نمود. در این پژوهش سه منطقه از رویشگاه های اوری که از تخریب کم تری برخوردار بودند در سطح ارتفاعات استان گلستان ( منطقه درازنو، شیرین آباد و لوه) انتخاب و در هر رویشگاه چهار قطعه نمونه یک هکتاری (۱۰۰×۱۰۰ متر) به صورت انتخابی تعیین و اطلاعات مربوط به ساختار جنگل در این مناطق اندازه گیری و ثبت شد. در هر پلات به منظور بررسی زادآوری، ۴ میکروپلات ۲۲۵ مترمربعی (۱۵× ۱۵ متر) در چهار گوشه پلات تعیین گردید. در داخل میکروپلات ها فراوانی زادآوری در کلاسه های قطری و ارتفاعی به تفکیک گونه ثبت گردید. در ضمن در هر یک از توده‎ها یک پلات مستطیل شکل به مساحت ۱۰۰۰ مترمربع (۵۰ × ۲۰ متر) به عنوان شاخص کل توده برای ترسیم ساختارهای افقی و عمودی انتخاب و در هر پلات همه درختان با ارتفاع بیش از ۳/۱ متر آماربرداری شدند. داده ها با از استفاده از نرم افزارهای مناسب (مانند Excel و SPSS) تجزیه و تحلیل و با استفاده از نرم افزار SVS، ساختار توده ها ترسیم شد. نتایج این پژوهش نشان داد که گونه اوری با حضور چشم گیر خود در رویشگاه ۱ (منطقه درازنو - کردکوی) و رویشگاه ۲ (ارتفاعات منطقه شیرین آباد- علی آباد ) به عنوان گونه اصلی و غالب تیپ نمود می یابد. در رویشگاه ۳ لوه، اوری به عنوان گونه همراه توده پراکنش دارد. توده اوری دررویشگاه ۱ وضعیت بهتری نسبت به دو رویشگاه دیگر دارد به نحوی که در این رویشگاه، حداکثر تاج پوشش توده جنگلی ۶۱ درصد (۵/۷۶ درصد سهم اوری و ۵/۲۳ درصد سهم سایر گونه ها)، سطح مقطع برابر سینه ۱۲/۴۲ متر مربع در هکتار ، میانگین قطر برابر سینه توده ۸۰ سانتی متر و میانگین ارتفاع درختان توده ۵/۱۴ متر به دست آمده است. نمودارهای توزیع تعداد در طبقات قطری توده ها نشانگر توده های ناهم سال منظم است ولی به جز رویشگاه ۱، وضعیت دیگر رویشگاه ها از نظر زادآوری بسیار ضعیف و نگران کننده هستند. نتایج به دست آمده از آزمون F برای مقایسه میانگین های قطر برابر سینه، ارتفاع درختان، حجم سرپا و رویه زمینی رویشگاه های مورد مطالعه نشان داد که در سطح ۵ درصد اختلاف معنی داری بین رویشگاه ها مشاهده می شود.

Keywords:

ساختار جنگل , گونه اوری , ویژگی های رویشگاهی , زادآوری , استان گلستان