تصاویر شنیداری در سوره واقعه

تصویر هنری یکی از مباحث حوزه زیبایی شناسی است که عناصر تشکیل دهنده یک متن ادبی را به منظور کشف زیبایی های آن بررسی می کند. تصاویر هنری انواعی دارد که ازجمله آن، تصاویر محسوسی است که برپایه حواس پنج گانه شکل می گیرد. در بین تصاویر هنری سوره واقعه، تصویر شنیداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از رهیافت های این پژوهش تبیین و آشکارکردن انواع تصاویر شنیداری سوره واقعه است که به سه صورت در این سوره نمود پیدا می کند: تصاویر شنیداری مبتنی بر آوا معنایی، تصاویر تداعی کننده اصوات و تصاویر گفت وگو با الفاظ دال بر شنیدن. آوامعنایی ها مستقیما از صفات حروف در واژگان و موسیقی بهره می برد. در تداعی کننده های اصوات و گفت وگوها، تصاویر شنیداری غیرمستقیم است؛ یعنی ابتدا صحنه با تفکر، برای مخاطب مجسم می شود و به دنبال آن صدا و تصویر شنیداری آن تداعی می گردد؛ این تصاویر مخاطب را در موضعی قرار می دهد که گویا صداهایی را می شنود. نتایج این بررسی نشان می دهد تصاویر شنیداری آوامعنایی در سوره واقعه به ترسیم حوادث هول انگیز قیامت و عذاب های جهنم مربوط است. در این تصاویر، حوادث قیامت به گونه ای به تصویر کشیده شده است که گویی مخاطب صدای مهیب آن را می شنود. تصاویر شنیداری تداعی کننده، به ترسیم بهشت مربوط است. گاهی تصاویر شنیداری در سوره واقعه بر اساس گفت وگوی بهشتیان و منکران معاد است که تصویری از حضور آنان در اجتماع ارائه می دهد. در این تصاویر از الفاظ دال بر شنیدن مثل «یقولون» و «یسمعون» استفاده شده است که این کلمات در کنار کلمات بعد از خود، تصویری شنیداری ارائه می دهد.

Keywords:

قرآن کریم , سوره واقعه , تصاویر شنیداری , آوامعنایی , تداعی اصوات