تحلیل رمان "زینب" بر اساس نقد فمینیستی

فمینیسم، جنبشی سازمان یافته برای دفاع از حقوق زنان است که ریشه های آن به دوره های روشنگری اروپا و بیداری آن از خواب قرون وسطی می رسد. این جنبش در سراسر تاریخ طولانی خود، خواهان براندازی نظام مرد سالار و از بین بردن سیطره تبعیض جنسی بوده است. فمینیسم به طور رسمی فعالیت خود را از اواخر قرن هیجدهم میلادی آغاز نمود و از آن پس نیز دوران پر فراز و نشیبی را پشت سر نهاد. سه موج مشهور این نهضت، از مهمترین فعالیت های آن به شمار می رود که "حفظ حق رای برای زنان" و "تاکید بر تفاوت ها و نابرابری های نژادی و اقتصادی" از جمله برجسته ترین اهداف آن محسوب می شوند. پس از جنبش فمینیسم، نقد فمینیستی نیز در پی انعکاس صدای زنان و تجربیات ایشان در ادبیات برآمد و از نیمه دوم قرن بیستم، فعالیت های خود را آغاز نمود. این نقد در تاریخچه خود، آثار برجسته نویسندگان مشهوری را تجربه نمود که ویرجینیا وولف و سیمون دوبوار از جمله آنانند. دفاع از مطالبه حقوق زنان، به مرزهای جغرافیایی خاصی محصور نشد و مناطق مختلفی از جمله کشورهای عربی را نیز در بر گرفت. در میان سرزمین های عربی، مصر نقش متمایزی را ایفا نمود و سه مرحله بومی از نهضت فمینیسم را تجربه کرد. محمد حسین هیکل، نویسنده برجسته مصری ، از جمله کسانی بود که در مرحله سوم از نهضت یاد شده و تحت تاثیر جنبش آزادی زنان، دست به قلم برد و آثار برجسته ای از خود به جای نهاد. هیکل با اثر مشهور خود "زینب"، اندیشه فمینیسم را در پس تمامی صحنه های این رمان به نمایش گذارد و به عقیده برخی، افکار پدر نهضت آزادی زنان را بازگو نمود. مقاله حاضر در پی آن است تا ضمن نشان دادن جلوه های فمینیستی رمان زینب، به تحلیل و بررسی آنها نیز مبادرت ورزد.

Keywords:

فمینیسم , حقوق زنان , محمد حسین هیکل , زینب