سیری در اصطلاحات فقه اسلامی

سیری در اصطلاحات فقه اسلامی قبل از پرداختن به اصل موضوع لازم است که حقیقت و ماهیت «لغت» و «اصطلاح» و فرق بین آن دو و نیز اهمیت اصطلاحات در علوم و فنون و نقش آنها در تفهیم و تفهم بطور خلاصه مورد بحث و گفتگو قرار گیرد. لغت: اصل اینکلمه «لغوه» بر وزن - فعله – است و برخی گفته اند که اصل آن «لغی» یا «لغو» میباشد. در هر صورت «تا» را به جای حرف محذوف نهاده اند. و برخی چون شادروان دهخدا معتقدند که ریشه آن کلمه لگس Logos میباشد. که یک واژه یونانی است. گفته میشود در فرهنگ انگلیسی، فارسی تالیف آقای آریانپور برای واژه «لگس» معانی مختلفی ذکر میکند مانند «اصل یا منشا عقل عالم وجود، حقیقت مطلق الهی، عقل کل» و در پایان می افزاید: در مسیحیت لگس به معنی «کلمه» است، یعنی کلمه مظهر فکر و اراده پروردگار، «کلمه» به عقیده مسیحیان عیسی استو تحقیق همه جانبه در این زمینه از حوصله این ماله خارج است. لغت را چنین تعریف کرده اند: «هی اصوات یعبر بها کل قوم عن اغراضهم». یعنی لغت صوت یا اصواتی است که هر قوم بدان از اغراض خویش تعبیر نمایند. و به عبارت دیگر لغت لفظی است که برای معنایی وضع شده باشد. و یا کلامی است که در میان افراد هرقومی متداول و مصطلح است. و یا چنانکه خواجه طوسی در اساس الاقتباس می نویسد: لغت الفاظی را گویند که تعلق به قومی خاص دارد و مشهور مطلق نبود مانند معربات در تازی و لغات قبائل. و گاهی لغت بر جمیع اقسام علوم عربیه اطلاق میشود. اصطلاح: در تعریف اصطلاح گفته اند: «الاصطلاح اخراج اللفظ من معنی لغوی الی آخر لمناسبه بینهما. و قیل: الاصطلاح هو العرف الخاص و هو عباره عن اتفاق قوم علی تسمیه شیء باسم بعد نقله عن موضوعه الاول لمناسبه بینهما کالعلوم و الخصوص اولمشارکتهما فی امر او مشابهتهما فی وصف او غیرها».