مبانی فقه پویا از رکود تا تحول جهانی

آنچه غیر قابل تغییر است رشد و تعالی جامعه بر اساس مبانی و اهدافی است که یک مکتب فکری ارائه می دهد و قانون ابزاریاست که باید حول چنین اهدافی در گردش باشد. از آنجا که قوانین بر اساس مبانی به تعریف رابطه ها و تعیین حدود آنها میپردازند و رابطه و نسبت ها هم بر حسب نیازها و مقتضیات زمانی و مکانی در تغییر هستند قوانین هم باید همراه چنین نیازهاییتحول یابند. اما فقه اسلامی دارای ماهیتی ایستاست و همراهی آن با جامعه ای که دارای ماهیتی سیال است عملا غیر ممکن است. با توجه به همین مشکل، عده ای راه حل هایی چون :ثابت و متغیر مطرح کرده اند ولی تا به حال چنین نظریاتی نتواسته اندمشکل فقه را بر طرف سازند. فقه تنها با توجه به سخنان آل البیت که ناظر به امور جزئی و واقعیات صدر اسلامی است شکل گرفته.فقه باید از نص گرایی خارج و بر پایه جهان بینی و مبانی که سخنان آل البیت هم بر اساس آنها صادر شده، ماهیتی متحول و روزآمدبه خود بگیرد تا بتواند گره گشای مشکلات و با توجه به واقعیات قابل درک و تحلیل، نقش ایفا کند. این نوشته با روش نقلی تحلیلی و تاریخی از مبانی بحث خواهد کرد که کمتر راجع به آنها نوشته شده و یا کمتر به ابعاد کلامی و فقهی آنها پرداخته شدهاست.

Keywords:

فقه اندیشه محور , فقه مقاصد , اصل تسخیر , اصل مرحعیت قرآن , احکام ولایی , کراهت عرفی.