مراتب عرفانی عالم درآثار مولوی وسهروردی

در آثار مولانا مطالبی منسجم درباره مراتب عالم مطرح­شده­است: عقل اول، نور محمدیه، حرف و انسان کامل و ... از نام­های متفاوتی است که به یک جریان واحد؛ یعنی اولین مخلوق یا صادر اول، اطلاق­شده­است. خلقت در مراتبی شکل­گرفته­است که از آن با نام کلی عوالم چندگانه نام­برده­شده­است. عالم لاهوت، جبروت، ملکوت و ناسوت، از نام­های آشنای عرفان اسلامی در این زمینه است. این مراتب را می­توان در آثار سهروردی، فیلسوف و نظریه­پرداز فلسفه­ اشراق نیز ملاحظه­کرد. فارغ از دسته­بندی­هایی که گاه تعیین آبشخور حقیقی آن دشوار می­نماید، دو عالم اصلی ملک و ملکوت یا  نور و ظلمت در آثار مولوی و سهروردی وجوددارد که سمبل جهان پست مادی و جهان برتر علوی است. در این پژوهش به بررسی مراتب عالم در آثار مولوی و سهروردی می پردازیم.  در آثار مولوی و سهروردی، شاهد گرایش این دو اندیشمند به نمادپردازی و نام­گذاری عوالم هستیم؛ مولانا از شهرهای حقیقی در جهت تبیین مفاهیم عالم نور و ظلمت استفاده­می­کند و سهروردی از اسامی هورقلیا، جابلسا و جابلقا. این تقسیم­بندی­ها مراتب هبوط و سلوک سالک را مشخص­می­کند.

Keywords:

مولانا , سهروردی , عالم نور , عالم ظلمت , عرفان اسلامی