استفاده از رویکرد هیدرولوژی اجتماعی در ارزیابی اثر رفتار مصرف آبی کشاورزان بر منابع آب سطحی و زیرزمینی در شرایط تغییر اقلیم (مطالعه موردی دشت مهاباد، حوضه آبریز دریاچه ارومیه)

هدف از این تحقیق بررسی اثرات فعالیت های انسانی، نحوه شکل گیری و تغییر رفتار مصرفی کشاورزانی است که از منابع آب سطحی و زیرزمینی دشت مهاباد برای آبیاری زمین های خود استفاده می کنند. بدین منظور ابتدا یک مدل جامع هیدرولوژیکی با تلفیق مدل های SWAT و MODFLOW برای شبیه سازی منابع آب سطحی و زیرزمینی توسعه داده شده است. در ادامه با کمک علم روانشناسی و استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار (Value-Belief-Norm Theory) عوامل موثر در رفتار مصرف آبی کشاورزان شناسایی شده و در نهایت با ترکیب مدل SWAT-MODFLOW و مدل عامل بنیان (Agent-Based Model) مبتنی بر تئوری VBN، الگوی رفتاری کشاورزان در انتخاب نوع کشت و شیوه آبیاری شبیه سازی شده است. در ادامه، با استفاده از داده های تغییر اقلیم گزارش ششم IPCC و تعریف دو سناریو خوشبینانه SSP۱-۲.۶ و SSP۵-۸.۵ از مدلACCESS-CM۲ پاسخ مدل هیدرولوژی اجتماعی توسعه داده شده در افق برنامه ریزی تحلیل و بررسی شد. نتایج بیانگر این بودند که آن دسته از کشاورزان که زیر خط فقر هستند با انتخاب محصولات پرسود برای زراعت، سعی در بهبود بخشیدن به وضعیت نامطلوب اقتصادی خود دارند. لذا در صورت ادامه وضعیت موجود در منطقه و بدون ایجاد تغییر اساسی در سیاستهای مدیریتی در آینده، تغییر اقلیم باعث کاهش سود بخش کشاورزی شده و الگوی کشت به سمت محصولات با سود بالا و در عین حال پر آب بر تغییر خواهد یافت. نتایج تحقیق حاضر را میتوان برای سیاستگذاریهای آینده مد نظر قرار داد و تخمین زد که چگونه ایجاد تغییرات در عوامل اقتصادی و روانی کشاورزان بر احیای دریاچه ارومیه اثر می گذارد.

Keywords:

هیدرولوژی اجتماعی , مدل سازی عامل بنیان , تئوری ارزش- عقیده- هنجار , تغییر اقلیم