کاربرد روش کمومتری OSC-PLS جهت اندازه گیری همزمان مقادیر ناچیز نیکل و گالیم در خاک گیاهان دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) و رازک (Humulus lupulus) با استفاده از اسپکتروفوتومتری UV-Vis

گیاهان دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea) و رازک (Humulus lupulus) از محصولات استراتژیک منطقه استان گلستان بوده و در صنایع دارویی و فراورده های غذایی کشور نقش بسزایی دارند. وجود عناصر فلزی سنگین از جمله نیکل و گالیم تا حد کنترل شده در خاک این گیاهان مورد پذیرش است و در صورت افزایش و تجمع با تغییرات متابولیتی منجر به مسمومیت آنها و عدم بکارگیری مفید در صنایع می شود. یکی از روش های کمومتریکس با نام اصلاح پاسخ متعامد – حداقل مجموع مربعات (OSC - PLS) که ابزار کاربردی قدرتمند آماری چند متغیره است، برای تعیین همزمان مخلوط گالیم و نیکل بکار گرفته شد. یک اپتود (الکترود نوری) انتخاب کننده یونی انتخابی (ISBO) برای سنجش یونهای +Ga۳ و +Ni۲ بر اساس پلی ونیل کلراید شامل کریپتوفیکس و بنزو ۱۵- کراون-۵ به عنوان یونوفور و ۱- (۲-پریدیل آزو)-۲- نفتول (PAN) به عنوان کرومویونوفور آماده شد. این روش بر اساس تشکیل کمپلکس PAN با گالیم و نیکل استوار است. غشاء ISBO گزینش پذیری زیادی را برای یونهای +Ga۳ و +Ni۲ نشان داد، اما طیف جذبی این دو به شدت با هم تداخل داشتند. بنابر این تجزیه ترکیبات این دو در یک مخلوط محیطی دشوار است. در این مطالعه مدل کالیبراسیون در طیف جذبی در محدوده ۴۰۰ تا۶۵۰ نانومتر برای ۲۵ مخلوط مختلف گالیم و نیکل در نظر گرفته شد و مجموعه ای از محلولهای ترکیبی حاوی غلظت های مختلفی از گالیم و نیکل جهت بررسی توانایی پیش بینی مدل OSC - PLS مورد استفاده قرار گرفت. مقدارRMSEP برای گالیم و نیکل به ترتیب ۳۵۸۷/۰ و ۸۴۹۶/۰ بدست آمد. مقدار این دوعنصر در ۲ نمونه حقیقی از خاک گیاهی ۰۸/۰ و ۱/۳ ppm محاسبه شد.

Keywords:

کمومتری , نیکل , گالیم , اندازه گیری همزمان , خاک گیاهان دارویی سرخارگل , رازک