قلمرو تاثیر سوال راوی با محوریت قاعده العبره

از قواعد پرکاربرد در استنباط احکام، «العبره بعموم اللفظ لا بخصوص السبب» است که فقیه را در شناسایی قلمرو حکم یاری می رساند. اغلب روایاتی که دربردارنده حکم عام است در پاسخ به سوال خاص راوی صادر شده است و اینکه معیار در این گونه احادیث، عمومیت پاسخ معصوم است یا خصوصیت سوال راوی، مدنظر و محل بحث است. سوال راوی به عنوان یکی از اسباب صدور حدیث این قابلیت را دارد که جواب عام معصوم را تحدید کند، ولی قاعده «العبره» بر عمومیت و شمول پاسخ دلالت می کند. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی می کوشد با تامل در نظریات اصولی و بررسی واکنش فقیهان در مواجهه با قاعده «العبره»، تصویر دقیقی از این قاعده و مجاری آن پیش روی مخاطبان قرار دهد. حاصل پژوهش اینکه قاعده «العبره» نقش مهمی در توسعه احکام شرعی دارد و ابزاری ظهورساز شناخته می شود. اجماع قولی و عملی، سیره اهل بیت و ادله حجیت ظواهر برای اعتبار این قاعده کفایت می کند و ازجمله مقومات این قاعده عبارت اند از: مسبوق بودن کلام معصوم به سوال، استقلال جواب معصوم و عدم مخالفت آن با قواعد شرعی.

Keywords:

«العبره» بعموم اللفظ , سوال راوی , سبب حکم , خصوصیت مورد