بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان

سابقه و هدف: اتنوبوتانی شاخه ای از دانش بومی است که به شناخت نقش گیاهان یک منطقه در دانش افراد بومی آن منطقه می پردازد و درواقع بازیابی سنت های غیرمکتوبی است که در خطر نابودی قرار دارند. از این رو مطالعه ای برای شناسایی گیاهان دارویی منطقه ایرانشهر و استفاده از دانش و تجربه اهالی بومی برای معرفی خواص و موارد ناشناخته گیاهان دارویی مورد نظر انجام گرفت. این مطالعه با شناسایی گونه های دارویی منطقه ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان و معرفی موارد استفاده های سنتی از آنها انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه در شهرستان ایرانشهر، از فروردین تا شهریورماه سال ۱۴۰۰ با استفاده از مطالعه باورها، اطلاعات مردمی و مطالعات اسنادی گیاهان دارویی از طریق انجام مصاحبه با افراد محلی استخراج شد. با تعیین اهمیت گونه های دارویی و نشان دادن همگنی اطلاعات از دو روش کی، ارزش استفاده (Use Value=UV) و ضریب اجماع مطلعین (Informant Consensus Factor=ICF) استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش ۷۱ گونه از ۳۵ خانواده گیاهان شناسایی شد که در بین گونه های شناسایی شده گونه گیاهان دارویی دارچین و آویشن دارای بیشترین ارزش استفاده (UV) بودند. بیشترین اجماع مطلعین (IFC)، در گروه گلودرد (۱ درصد) و پادرد (۱ درصد) و پس از آن گروه دندان درد (۸۴/۰ درصد) و بیماری های زنان (۸۴/۰ درصد) بود. نتیجه گیری: گیاهان ثبت شده به طور عمده برای درمان مشکلات عفونی، مسکن درد، بیماری های زنان و برطرف کردن مشکلات کلیه و دیابت مورد استفاده قرار میگیرند. وجود ۷۱ گونه گیاه دارویی در شهرستان ایرانشهر نشان دهنده غنای این منطقه از نظر گیاهان دارویی است که اطلاع از این درمان های محلی می تواند راهبردی برای دستیابی به استفاده های دارویی جدید و بهبود توسعه داروهای جدید باشد.

Keywords:

Ethnobotany , Medicinal plants , Persian Medicine , اتنوبوتانی , گیاهان دارویی , طب ایرانی