نگاره «هارون در حمام»؛ فتوت نگاره دلاکان، سلمانیان و سرتراشان

نگاره «هارون در حمام» یکی از مهمترین آثار منسوب به کمال الدین بهزاد، نقاش دوران تیموری و صفوی است که در این نوشتار سعی شده به شکلی بسیار موجز به دو سوال در ارتباط با این اثر پاسخ داده شود: اول اینکه جهان بینی پنهان نقاش در این اثر چیست و دوم اینکه این جهان بینی به کدام طبقه اجتماعی قرون نهم و دهم ه.ق مربوط است. شیوه این بررسی بی شباهت به بررسی شمایل شناسانه نیست که هدف آن تاویل معانی نهفته در اثر در ارتباط با مشخصات ملی، طبقاتی، آئینی، دینی و فلسفی است. همینطور شیوه نقادی ساختگرایی را در نظر دارد که تامل در عناصری چون «طبقه اجتماعی» و نقش آن در شکل گیری ساختار اثر است و به اعتقاد محقق در اثر مورد بحث نیز می توان رد یک طبقه یا به بیانی صریح تر، اهل فتوت را یافت. این نشان، با تاویل نگاره و رجوع به رسائل فتیان صنف سلمانی صورت وضوح می یابد. مشابهت ها به حدی است که می توان ادعا کرد حضور روح آن مکتوبات، تصویر را به یک فتوت نگاره یا روایت بصری از رسائل فتوت تبدیل نموده و جهان بینی خاص نگارگر را اعلام کرده است. ادعایی گزاف خواهد بود اگر گفته شود تنها چنین رویکردی در تشریح نگاره موثر است و یقینا نتایج حاصله از دیگر رویکردها مکمل بحث خواهند بود.

Keywords:

تنوره , حلاق , فتوت , فتوت نامه , کمال الدین بهزاد , هارون در حمام