نوآوری در صنایع تبدیلی غذایی و کشاورزی کوچک و متوسط استان مازندران در شرایط همه گیری کووید-۱۹

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: بحران­ همه گیری ویروس کووید-۱۹، حیات و بقای کسب وکارهای کوچک و متوسط را مورد تهدید جدی قرار داده است. به­ طوری که آنها برای بقا و حیات خود در این دوران از رویکردهای گوناگونی از جمله رویکرد نوآوری بهره­ گرفتند. کسب وکارهای کوچک و متوسط حوزه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی نیز از قاعده مستثنی نبودند. مطالعه حاضر به ­دنبال این بوده است تا در درجه اول وضعیت نوآوری و قابلیت نوآوری را در سطح این کسب وکارها مورد مطالعه قرار دهد و سپس، تغییرات نوآوری محصول و بازاریابی در شرایط همه گیری کووید-۱۹ را بر اساس نوآوری های سازمانی و فرآیند و قابلیت نوآوری تبیین نماید. مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع پژوهش های توصیفی– همبستگی است که با استفاده از تکنیک پیمایش میدانی در سطح حدود ۵۰۰ کسب وکار کوچک و متوسط در حوزه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی در سطح استان مازندران در راستای دستیابی به اهداف پژوهش به اجرا درآمد. براساس جدول کریسی و مورگان و به­روش تصادفی ۲۱۷ کسب وکار به­ عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ساختارمند در قالب طیف لیکرت پنج گزینه ای بود که سوالات آن از دو مطالعه گوندی و همکاران در سال ۲۰۱۱ و جایانی راجاپاتیرانا در سال ۲۰۱۸ اقتباس و استخراج شد. پاسخگویان شامل صاحبان کسب وکارها بودند که جمع ­آوری داده ها در میان آنها از طریق ایمیل و همچنین پرسش گری انجام گرفت. یافته ها: میزان برخورداری صنایع مورد مطالعه از قابلیت نوآوری در حد خوب ارزیابی شد. کسب وکارهای مورد مطالعه در شرایط همه گیری کووید-۱۹ از نوآوری های بازاریابی در حد خوب و از نوآوری های سازمانی، فرآیند و محصول در حد متوسط بهره گرفتند. "استفاده از تکنیک ها یا رسانه های جدید برای تبلیغ محصولات"، "توزیع مسئولیت ها و استفاده از رویکرد مشارکتی در تصمیم گیری"، "تحول در فرآیندهای ساخت و تولید"، "افزایش کیفیت محصولات تولیدی از طریق استفاده از مواد اولیه با کیفیت" به­ترتیب به ­عنوان مهمترین اقدامات نوآورانه انجام­گرفته در حوزه بازاریابی، سازمانی، فرآیند و محصول شناسایی و معرفی شدند. سه متغیر نوآوری فرآیند، نوآوری سازمانی و قابلیت نوآوری در مجموع توانستند ۶۲ درصد از تغییرات نوآوری محصول و ۲۷ درصد از تغییرات نوآوری بازاریابی را تبیین نمایند. نوآوری سازمانی به­ عنوان مهمترین متغیر تاثیرگذار بر نوآوری بازاریابی معرفی شد. قابلیت نوآوری هم به­ عنوان مهمترین متغیر موثر بر نوآوری محصول معرفی شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، بهتر است کسب وکارهای کوچک و متوسط در حوزه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی برای بقا و رشد در شرایط کووید ۱۹ و شرایط مشابه بر نوآوری های محصول و بازاریابی تکیه کنند. پیش ­شرط اصلی عملیاتی­ شدن نوآوری محصول در صنایع مورد مطالعه، بهبود قابلیت نوآوری در این کسب وکارها است و پیش شرط اصلی عملیاتی­ شدن نوآوری بازاریابی در صنایع مورد مطالعه، ارتقای سطح نوآوری سازمانی در میان این کسب وکارها است. تجربیات حاصل از مطالعه حاضر می تواند راهنمای ارزشمندی برای سیاستگزاران، کارگزاران و صاحبان کسب وکارها برای فراهم ­نمودن زیرساخت ها و مقدمات مورد نیاز در اجرایی­ نمودن مولفه های پدافند غیرعامل برای مواجهه با بحران های مشابه باشد.

Keywords:

Food processing industries , Innovation capability , Marketing innovation , Organizational innovation , Process innovation , Product innovation , قابلیت نوآوری , نوآوری سازمانی , نوآوری فرآیند , نوآوری بازاریابی , نوآوری محصول , صنایع تبدیلی غذایی