تاثیر آموزش مراقبت از خود بر میزان افسردگی بیماران تحت درمان با همودیالیز

زمینه و هدف: افسردگی شایعترین و مهمترین مشکل روحی- روانی بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه و بویژه بیماران تحت درمان با همودیالیز می باشد که می تواند بر کیفیت زندگی، پذیرش درمان و سیر بیماری تاثیر منفی داشته باشد. با توجه به این که مشارکت بیمار در انجام فعالیتهای مراقبت از خود، به استقلال و سازگاری بیشتر فرد با بیماری، کمک می نماید و احتمالا کیفیت زندگی او را در ابعاد روانی و فیزیکی بهبود می بخشد، مطالعه حاضر با هدف کلی تعیین تاثیر آموزش مراقبت از خود بر میزان افسردگی بیماران تحت درمان با همودیالیز انجام گردید.   روش تحقیق: این مطالعه به روش کارآزمایی کنترل شده تصادفی، در سال ۱۳۸۵ در مشهد انجام شد. تعداد ۶۰ نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و مبتنی بر هدف، از بین بیماران تحت درمان با همودیالیز انتخاب شدند؛ سپس افراد به روش تخصیص تصادفی به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. پس از نیازسنجی بیماران در زمینه مراقبت از خود، آموزش مورد نظر در گروه آزمون با استفاده از جزوه آموزشی و اجرای دو جلسه آموزش (متوسط ۴۵ دقیقه) به فاصله یک هفته، اجرا گردید. میزان افسردگی بیماران هر دو گروه قبل و یک ماه بعد از مداخله، با پرسشنامه CES-D مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمونهای t زوجی، t مستقل، c ۲ ، Fisher ، Mann-Whitney و مدل خطی عمومی، در سطح معنی داری ۰۵/۰ P £ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.   یافته ها: میانگین سنی افراد ۱/۱۲ ± ۳/۴۲ سال بود. ۵/۶۲% بیماران مرد،۶/۷۸% بیکار، ۸/۷۶% متاهل، ۹/۴۲% دارای درآمد کمتر از حد کفایت و ۹/۳۳% دارای تحصیلات ابتدایی بودند؛ دو گروه از نظر این متغیرها تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. میانگین امتیاز افسردگی افراد گروه آموزش، قبل (۱/۷ ± ۷/۲۳) و پس از آموزش (۷/۶ ± ۲/۱۷) کاهش معنی داری را نشان داد (۰۰۱/۰> P )؛ مقایسه میانگین امتیاز افسردگی پس از مطالعه بین گروه آزمون (۷/۶ ± ۲/۱۷) و شاهد (۰/۶ ± ۸/۲۱)، نشانگر تفاوت معنی داری بود (۰۱۰/۰= P )؛ در حالی که قبل از انجام مطالعه بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت (۴۰/۰= P ). میانگین امتیاز افسردگی گروه شاهد قبل (۴/۵ ± ۲/۲۲) و بعد از انجام مطالعه (۰/۶ ± ۸/۲۱) تفاوت معنی داری را نشان نداد (۵۱/۰= P ).   نتیجه گیری: بیماران تحت درمان با همودیالیز، برای مشارکت مستمر و پویا در انجام فعالیتهای خود مراقبتی، به آموزش مستمر در زمینه مراقبت از خود، سازگاری و تطابق با بیماری نیاز دارند تا از مشکلات جسمی و روانی عدیده ای که با آن مواجه هستند، کاسته شود.

Keywords:

End stage renal disease , Depression , Self-care education , Hemodialysis , نارسایی مزمن و پیشرفته کلیوی , همودیالیز , آموزش مراقبت از خود , افسردگی