پروتئین های زهر مارها و اختلالات انعقادی ناشی از مارگزیدگی

گزش مارها سالیانه حدود ۳ تا ۴ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار می­ دهد که بیش از صد هزار نفر از آن ها جان خود را از دست می دهند. یکی از دلایل مرگ و میر و ایجاد عارضه به وسیله­ زهر مارها اختلال انعقادی ناشی از گزش آن­ها می­ باشد. اختلال انعقادی ناشی از گزش، جنبه ­های بالینی مختلفی (مانند پیش انعقادی، زمان انعقاد فیبرینوژن، فیبرینولیتیک، فعال­کردن پلاکت، ضدانعقادی، ترومبوتیک، خونریزی دهنده) دارد که تشخیص و درمان آن حائز اهمیت است. عامل اصلی اختلالات انعقادی که در اثر مارگزیدگی ایجاد می شود، ترکیبات موجود در زهر مارها است. این ترکیبات که بیشتر آن ها پروتئین هایی با خواص آنزیمی و پایداری زیاد هستند به سرعت با فاکتورهای خونی موجود در سیستم گردش خون جانداران واکنش می دهند و عملکرد صحیح این فاکتورها را دچار اختلال می کنند. نکته مهم در مورد ترکیبات زهر مار و به خصوص پروتئین های آن این است که زهر مارهای مختلف دارای پروتئین های مختلفی هستند که بسته به مقدارشان می توانند نقش انعقادی یا ضد انعقادی داشته باشند. پروتئین های انعقادی به عنوان فعال کننده های فاکتور لخته شدن و آنزیم های شبیه ترومبین طبقه بندی می شوند. پروتئین های ضد انعقادی از لخته شدن خون جلوگیری می کنند و منجر به عدم انعقاد خون می شوند که شامل فسفولیپاز A۲، فیبرینولیتیک، فعال کننده پروتئین C و L- آمینواسیداکسیدازها (ضد انعقاد کننده های آنزیمی) یا پروتئین هایی مانند شبه لکتین نوع C، توکسین­ های سه انگشتی (TFTs) و مهار کننده های پروتئیناز (ضد انعقادهای غیرآنزیمی) هستند. تمامی این عوامل در اثر مار گزیدگی موجب اختلال انعقادی می گردند و اختلال انعقادی یک پدیده مهم بالینی است و اگر به درستی درک نشود ممکن است در فرایند تشخیص مار گزیدگی و درمان آن مشکل ایجاد کند، به طوری که به سرعت می ­تواند توسعه یابد و باعث مرگ فرد مارگزیده گردد.

Keywords:

Coagulopathy , Protein , Snakebite , Snake venom , اختلال انعقادی , پروتئین , مارگزیدگی , زهر مار