تناص یا بینامتنیت قرآنی در اشعار حافظ و ابن فارض

بینامتنیت یا تناص قرآنی، حافظ، ابن فارض ۶۳۲-۵۶۷ ق دو شاعر و عارف مشهور ادبیات فارسی و عربی هستند که در حوزه عرفان و تصوف جایگاه ویژه ای داشته و در پژوهش های متعددی از وجوه مختلف مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته اند. این پژوهشسعی دارد تا با دیدگاهی جدید به بررسی بینامتنیت قرآنی در اشعار این دو شاعر و عارف بزرگ بپردازد. بدون شک وام گیریاز قرآن کریم در اشعار حافظ و ابن فارض)به واسطه پیوند ویژه و عمیقی که با کلام الله داشته اند( بطور گسترده مشهود است.آنها در راستای بیان مفاهیم عرفانی و اخلاقی در اشعار خود همواره به الفاظ و معانی قرآنی نظر داشته اند. بر این اساس در اینپژوهش به شیوه ای تحلیلی- توصیفی و با تاکید بر دیدگاه محمد ابن عماره و ترکیب آن با دیدگاه نقد عربی قدیم، در بابتعریف و تقسیم بینامتنیت ، به بررسی و تحلیل اشعار دو شاعر در دو قالب کلی بینامتنیت افقی (سطحی) و بینامتنیت عمودی(عمیق) خواهیم پرداخت. بررسی اشعار دو شاعر گواه آن است که آن دو گاه الفاظ قرآنی را که شامل مفردات ، عبارات یاآیات قرآن می باشد، منبع الهام خویش قرار می دهند و گاهی مضامین و مفاهیم قرآنی را برای بیان مقصود خویش مناسبمی بینند و زمانی دیگر به شخصیتها ، حوادث و رموز قرآنی اشاره می کنند تا به اثر ادبی خویش صفت ماندگاری بخشند وگاهی چنان با مهارت این در هم تنیدگی میان متون غائب و حاضر را انجام می دهند که تشخیص بینامتنی را دشوار می نماید

Keywords:

بینامتنیت یا تناص قرآنی , حافظ , ابن فارض