نقش همگرایی سامانه های فشار بر رخداد توفان های غباری استان خوزستان دکتر غلامرضا براتی دکترحسن لشکری استادیار اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی دانشیار اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی فریبا کرمی کارشناس ارشد اقلیم شناسی دانشگاه رازی

امروزه، یکی از پدیده های بحث انگیز آب وهوایی ؛ توفان های غباری غرب و جنوب غرب ایران است. در این پژوهش با بررسی میزان افق دید از صفر تا ۱۰۰۰۰ متر، در مجموعه ۶ ایستگاه هواسنجی از استان خوزستان طی سال های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸، رخداد روزانه غبار با شناسه (۰۶) استخراج شد. نخستین نتایج، نشانگر وقوع ۲۸۸ توفان غباری بود که همگی در دوره­­ی گرم سال یعنی فاصله ی زمانی اردیبهشت تا مهرماه رخ داده اند. از این مجموعه بر پایه­ی بیشینه دوام و گسترش مکانی، تعداد ۱۰ توفان شاخص تعیین شد که با تهیه و بررسی نقشه های روزانه­ی هوا طی روزهای غبارآلود، الگوهای همدید سامانه های فشار موثر در ترازهای پایین ومیانی جو برای روزهای آغازین، اوج و پایانی هر توفان طراحی شد. مقایسه­ی الگوهای روزهای آغازین عموم توفان های غباری با روز اوج هر توفان در تراز دریای آزاد، نشانگر نزدیک شدن همزمان دو سامانه ی کم­­فشار ایران- پاکستان و سامانه­ی پرفشار آزور به­ ترتیب از خاور و باختر سرزمین مورد پژوهش به همدیگر بود. احراز این نزدیکی در ترازهای بالا شامل ۸۵۰ و ۷۰۰ هکتوپاسکال در جنوبغرب ایران که از جمله نتایج آن افزایش شیب فشار و بالتبع ناپایداری جوی روی خوزستان بود؛ با کاهش افق دید درعموم شهرهای موردمطالعه طی روزهای اوج هماهنگ­بود. همچنین استخراج سمت باد از نقشه های NCEP در تراز ۷۰۰ هکتوپاسکال و تراز دریای آزاد، وقوع جریان های هوای شمال­غربی از شرق عراق و جریان های هوای غربی ازشمال عربستان و در نتیجه انتقال غبار از سطح بیابان های برهنه و بی گیاه این مناطق را تایید کرد.

Keywords:

کم فشار ایران- پاکستان , پرفشار آزور , توفان غباری , خوزستان