تاثیر آموزش بر دانش تغذیه ای و مراحل تغییر مصرف میوه و سبزیجات در سالمندان: مبتنی بر الگوی مراحل تغییر

سابقه و هدف: اجرای برنامه های آموزشی برای ارتقاء دانش سالمندان در زمینه تغذیه مناسب و اصلاح الگوی مصرف غذای آن ها ضروری است. الگوی مراحل تغییر، یکی از روش های شناسایی و تغییر رژیم غذایی است. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش بر مراحل تغییر مصرف میوه و سبزیجات و دانش تغذیه ای سالمندان شهرستان گیلان غرب در سال ۱۳۸۹ انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه نیمه تجربی حاضر، با مشارکت ۱۵۰ نفر سالمند ۶۰ سال و بالاتر انجام شد. افراد به روش نمونه گیری منظم انتخاب و به تعداد مساوی در دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل دو پرسشنامه بود: ۱- پرسشنامه دانش تغذیه ای و ۲- پرسشنامه مراحل تغییر مصرف میوه و سبزیجات. پس از انجام پیش آزمون، افراد بر اساس مراحل تغییر در ۵ گروه تقسیم شدند و مداخله آموزشی به روش های بحث گروهی و سخنرانی با استفاده از پمفلت و پوستر برای گروه های مختلف (دو جلسه برای مراحل پیش تفکر، تفکر و آمادگی و یک جلسه برای مراحل عمل و نگهداشت) در مراکز بهداشتی درمانی انجام شد. داده ها توسط نرم افزار SPSS ۱۷ و با استفاده از شاخص های مرکزی، آزمون های تی زوج و مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و مربع کای تحلیل شدند. یافته ها: میانگین سن افراد در گروه آزمون ۱۲/۴ ± ۲/۶۵ و در گروه شاهد ۹۱/۳ ± ۴/۶۵ بود که اختلاف معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد. قبل از مداخله آموزشی، بین متغیرهای جمعیت شناختی، نمره دانش و مراحل تغییر مصرف میوه و سبزیجات در دو گروه مداخله و شاهد اختلاف معنی داری وجود نداشت. میانگین نمره دانش در گروه آزمون پس از مداخله آموزشی (از ۴/۲ ± ۸۳/۷ به ۳۴/۲ ± ۴/۱۰) افزایش پیدا کرد (۰۰۱/۰>p). مراحل تغییر مصرف میوه و سبزیجات نیز افزایش داشت و در مقایسه با قبل از مداخله، به سوی مراحل انگیزشی (آمادگی) و فعال تر (عمل) سوق داده شد. استنتاج: بر اساس نتایج پژوهش حاضر اجرای برنامه آموزشی بر اساس الگوی مراحل تغییر، تاثیر مثبتی در ارتقاء آگاهی تغذیه ای و مراحل تغییر مصرف میوه و سبزیجات داشته است. از آن جا که سلامت سالمندان از اولویت های بهداشتی جامعه است، طراحی و اجرای چنین برنامه آموزشی جهت ارتقاء رفتارهای تغذیه ای این قشر ضروری می باشد.

Keywords:

Stages of change model , nutrition education , geriatrics , الگوی مراحل تغییر , آموزش تغذیه , سالمندان