بررسی تطبیقی موسیقی شعر معروف الرصافی و فرخی یزدی

هدف این مقاله، بررسی تطبیقی موسیقی شعر فرخی یزدی و معروف الرصافی است. برای رسیدن به این مقصود، موسیقی اشعار این دو شاعر به دو قسم موسیقی بیرونی و درونی تقسیم بندی شده است. در قسمت موسیقی بیرونی به بررسی وزن، قافیه و ردیف و در قسمت موسیقی درونی، تکرار  با دو زیر شاخه واج­آرایی و تکرار لفظ و همچنین جناس و سجع بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می­دهد که تنوع بحور در شعر رصافی بسیار بیشتر از شعر فرخی است. در مقابل، قافیه های فرخی نسبت به قافیه های رصافی، نرم تر و طولانی ترند و برعکس، رصافی به انتخاب قافیه های خشن تر و کوتاه تر تمایل بیشتری نشان داده است. استفاده از ردیف نیز که از ویژگی های شعر فارسی است، از عوامل دیگری است که سطح موسیقایی اشعار فرخی را بالا برده است. در صنعت تکرار نیز ائتلاف میان لفظ و معنی عبارات در شعر دو شاعر به چشم می خورد. در شعر فرخی، مصوت «آ» و صامت های «ش» و «م» و در شعر رصافی مصوت «ی» و صامت های «ش» و «س» بیشترین بسامد را دارند که با توجه به دیدگاه های ناقدان عرب خاصیت موسیقایی و معنایی آن ها تبیین شده است. در بهره گیری از جناس و سجع نیز  شباهت زیادی میان این دو مشهود است. جناس زائد، اشتقاق، شبه اشتقاق و تام به ترتیب بیشترین بسامد را در دیوان دو شاعر به خود اختصاص داده اند.

Keywords:

واژگان کلیدی: معروف الرصافی , فرخی یزدی , شعر معاصر عربی و فارسی , موسیقی بیرونی , درونی