کاربرد مدل های تحلیل پوششی داده ها در ارزیابی عملکرد نظام سلامت کشورهای آسیایی

مقدمه: ارزیابی عملکرد نظام سلامت کشورها با استفاده از مدل های ریاضی تحلیل پوششی داده ها در دو سطح خرد و کلان حایز اهمیت است. در این نوع ارزیابی، نظام سلامت کشورها در فضای کاملا واقعی و رقابتی رتبه بندی می گردند. در پژوهش حاضر، پژوهشگران اقدام به ارزیابی عملکرد نظام سلامت کشورهای آسیایی با استفاده از مدل های تحلیل پوششی داده ها (DEA: Data envelopment analysis) نموده اند. روش بررسی: این پژوهش، کاربردی و از دسته مطالعات تحلیلی- مقطعی بود. جامعه پژوهش شامل نظام سلامت کشورهای آسیایی در سال ۲۰۰۶ بود که اطلاعات لازم از سایت سازمات جهانی بهداشت گردآوری و سپس این داده ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP: Analytical hierarchy process) وزن دهی شد و در نهایت به یک «شاخص خروجی مطلوب»، یک «شاخص خروجی نامطلوب» و یک « شاخص ورودی» تقلیل یافت. سپس کارایی تکنیکی نظام سلامت این کشورها با استفاده از مدل استاندارد برنامه ریزی خطی ورودی محور DEA محاسبه گردید. تحلیل یافته ها به کمک نرم افزار General algebraic modeling system (GAMS) انجام شد. یافته ها: از آن جا که در ارزیابی عادلانه نظام سلامت کشورها در فضای رقابتی، که توسط DEA به وجود می آید، عوامل محیطی نیز موثرند، در مرحله بعد تاثیر شاخص های اقتصادی - اجتماعی بر کارایی تکنیکی محاسبه شده در مرحله دوم نشان داده شده است. تاثیر عوامل محیطی با استفاده از تلفیق دو مدل DEA ارایه شده توسط Banker و Morey (۱۹۸۶) و مدل Kao و Liu (۲۰۰۰) انجام شده است. سرانجام، نتایج ارزیابی عملکرد نظام سلامت کشورهای آسیایی در قالب جداول و چگونگی رسیدن به حداکثر کارایی کشورهایی با نظام سلامت ناکارا به صورت پایین آوردن هزینه های نظام سلامت نشان داده شده است.نتیجه گیری: نظام سلامت کشورها بر اساس استفاده بهین از منابع اولیه برای ارایه خدمات درمانی رتبه بندی می شوند و ارتقای کارایی نظام سلامت هر کشور در گرو پایین آوردن هزینه های سلامت آن کشور است. واژه های کلیدی: عملکرد؛ ارزیابی عملکرد؛ داده ها؛ مدل های آماری؛ بهداشت و تندرستی.