اثر تغییر اقلیم بر تغییرات جهشی تبخیر- تعرق پتانسیل (مطالعه موردی: شمال غرب ایران)

مطالعه تغییرات ناگهانی تبخیر- تعرق پتانسیل (ET۰) در مدیریت منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، تغییرات ناگهانی ET۰ در دو مقیاس ماهانه و سالانه در شمال غرب ایران مورد بررسی قرار گرفت. از داده های ۳۶ ایستگاه هواشناسی همدید (۲۰۱۵-۱۹۸۰) استفاده گردید. میزان ET۰ در هر ماه و ایستگاه با روش فائو- پنمن مانتیث (FAO-PM۵۶) برآورد گردید. برای آزمون تغییر ناگهانی در سری های ET۰ و تشخیص تاریخ دقیق تغییر از روش پتیت استفاده شد. نتایج نشان داد که تغییر ناگهانی معنی دار در سری های زمانی ET۰ برای اکثر ایستگاه ها در سطح ۵ درصد تجربه شده است. در مقیاس ماهانه و سالانه بترتیب ۷۲/۵۹ درصد و ۵۵/۸۰ درصد ایستگاه ها جهش رو به بالا داشتند. در ایستگاه سرارود کرمانشاه در اکثر ماه ها، ET۰ جهش رو به بالا را تجربه کرده، طوری که در مقیاس ماهانه، بیشترین اختلاف میانگین ET۰ در دو زیر دوره قبل و بعد از سال تغییر در سپتامبر به اندازه ۷۵/۴۷ میلی متر در ماه (معادل ۳۵ درصد) مشاهده شد. در مقیاس سالانه، اغلب ایستگاه ها تغییرات پرشی را در بین سال های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ تجربه کرده اند. بیشترین پرش در ET۰ سالانه مربوط به سرارود کرمانشاه بود که در آن میانگین مقادیر ET۰ در دو زیر دوره (قبل و بعد از سال تغییر) به ترتیب، ۱۴۳۸ و ۱۶۷۳ (میلی متر در سال) به دست آمد که اختلاف آن معادل ۲۳۵ میلی متر (معادل ۱۶ درصد) بود که به صورت افزایش در ET۰ سالانه در زیر دوره اخیر، نسبت به زیر دوره قبلی تجربه شده است. مدیریت خردمندانه آب قابل دسترس در منطقه مورد مطالعه برای ادامه فعالیت های کشاورزی و مرتبط با آب حیاتی می باشد.

Keywords:

پتیت , پنمن- مانتیث , تغییر ناگهانی , شمال غرب ایران