بررسی تاثیر ویژگی زمین شناسی در تحلیل فراوانی سیلاب منطقه ای حوضه های آبریز شمال شرق ایران

تحلیل فراوانی منطقه ای سیلاب، نیازمند شناسایی حوضه های مشابه از نظر مکانیزم تولید سیلاب می باشد. تشابه حوضه ها در تولید سیلاب تابع عواملی نظیر ویژگی های فیزیوگرافی و هواشناسی حوضه، موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی می باشد. در این مطالعه به منظور تعیین اثر شاخص زمین شناسی در تعیین مناطق همگن هیدرولوژیکی، ۷۳ ایستگاه آب سنجی واقع در شمال شرق ایران که دارای اقلیم خشک تا نیمه خشک است با میانگین طول دوره آماری ۲۹ سال، با درنظر گرفتن شاخص زمین شناسی و نیز بدون درنظرگرفتن این شاخص با استفاده از الگوریتم خوشه بندی C--میانگین فازی به ۶ ناحیه ی همگن تقسیم شدند. جهت تعیین تعداد بهینه ی خوشه ها از سه شاخص صحت سنجی خوشه بندی فازی وون، ژی-بنی و فوکویاما-سوگنو استفاده شد. نواحی حاصل از دو روش با استفاده از آماره های همگنی برپایه ی گشتاورهای خطی همگن تشخیص داده شد. توابع توزیع ناحیه ها با استفاده از آزمون های نیکوئی برازش Z و کولموگروف- اسمیرنوف انتخاب شدند. با مقایسه توزیع ایستگاه ها و همچنین دو آماره ارزیابی میانه خطای نسبی و نسبت دبی پیش بینی شده به دبی برآورد شده به ازاء ۵ دوره بازگشت مختلف (۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ سال)، هر دو روش تحلیل، نتایجی قابل قبول داشته و اضافه کردن شاخص زمین شناسی منجر به بهبود نتایج گردید. با درنظر گرفتن ویژگی زمین شناسی در ناحیه بندی حوضه ها، علاوه بر توابع توزیع برتر، تابع توزیع لوگ نرمال سه پارامتری برای تمامی نواحی مناسب تشخیص داده شد، که از این نقطه نظر استفاده از ویژگی زمین شناسی مناسب بود.

Keywords:

تحلیل خوشه ای فازی , سیلاب نمایه , حوضه های آبریز فاقد آمار , شاخص نفوذ