ارزیابی ژرم پلاسم نخود (Cicer arietinum L.) برای مقاومت به خشکی

به منظور ارزیابی تنوع در ژرم پلاسم نخود برای مقاومت به خشکی، ۱۵۰ ژنوتیپ نخود (تیپ کابلی) در قالب آزمون مقدماتی ارزیابی عملکرد (آگومنت) در دو شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش (فاریاب) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی ۸۵-۱۳۸۴ مورد بررسی قرار گرفتند. شاخص های کمی مقاومت و حساسیت به خشکی شامل تحمل به تنش، میانگین بهره وری، میانگین هندسی بهره وری، میانگین هارمونیک، پاسخ به خشکی و شاخص حساسیت به خشکی، بر اساس عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. تنوع قابل توجهی میان ژنوتیپ ها از نظر صفات کمی مورد مطالعه شامل روز تا گل دهی، وزن ۱۰۰دانه، عملکرد و شاخص های مورد بررسی مشاهد شد. همچنین همبستگی های مثبت و بسیار معنی داری بین عملکرد دانه (تنش و بدون تنش) با شاخص های تحمل به تنش، میانگین بهره وری، میانگین هندسی بهره وری و میانگین هارمونیک وجود داشت. شاخص های حساسیت به تنش و پاسخ به خشکی، همبستگی مثبت و معنی داری را به ترتیب با عملکرد در شرایط بدون تنش و دارای تنش خشکی، نشان دادند. ژنوتیپ های MCC۵۴۴، MCC۶۹۶ وMCC۶۹۳، از نظر شاخص های مقاومت و پاسخ به خشکی، نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتر بودند. با توجه به همبستگی های بسیار بالای این شاخص ها با عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش، این ژنوتیپ ها به عنوان ژنوتیپ های کاندیدا برای تحمل به خشکی پیشنهاد می شوند. کاربرد نمودار پراکنش سه بعدی و نمودار چندمتغیره بای پلات نیز نتایج فوق را تایید نمود. در شرایط تنش، همبستگی منفی و معنی داری بین روز تا گل دهی و عملکرد وجود داشت و لذا ژنوتیپ های کاندیدا برای مقاومت به خشکی از فاصله روز تا گل دهی کوتاه تری نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بودند.