بررسی و تعیین مقدار عناصر کم مصرف (منگنز، آهن و روی) و عناصر سنگین (کبالت، کادمیم و کروم) موجود در خاک مزارع زعفران (Crocus sativus L.) استان خراسان جنوبی

چکیده این مطالعه با هدف بررسی غلظت عناصر کم مصرف و سنگین خاک در چند منطقه کاشت زعفران در شهرستان بیرجند استان خراسان جنوبی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۲ به اجرا درآمد. تیمارها شامل سه سن مزرعه (یک، سه و پنج ساله) و پنج منطقه کاشت زعفران شامل آرین شهر، حسین آباد، خوسف، گل فریز و مهموئی بودند. غلظت عناصر کم مصرف و سنگین شامل آهن، روی، منگنز کبالت، کروم و کادمیوم خاک اندازه گیری و تعیین شد. نتایج نشان داد که غلظت عناصر آهن، روی و منگنز و کروم خاک به طور معنی داری تحت تاثیر سن مزرعه قرار گرفت (۰۵/۰p≤). اثر منطقه کاشت بر غلظت عناصر آهن، روی، منگنز، کبالت و کروم خاک معنی دار بود (۰۱/۰p≤). اثر متقابل سن مزرعه و منطقه کاشت بر غلظت آهن، روی و کبالت خاک معنی دار (۰۱/۰p≤) بود. با افزایش سن مزرعه غلظت روی کاهش و غلظت عناصر سنگین شامل کبالت، کروم و کادمیوم افزایش یافت. میزان منگنز در مزارع پنج ساله به ترتیب ۲۹ و ۳۴ درصد بیشتر از مزارع یک و سه ساله بود. میزان کبالت مزارع پنج ساله به ترتیب برابر با ۵۳ و ۴۶ بیشتر از مزارع یک ساله و سه ساله بود. مزارع خوسف و حسین آباد به ترتیب با ۶۵/۱ و ۷۷/۰ پی پی ام دارای بیشترین و کمترین غلظت آهن در خاک بودند. مزارع یک ساله خوسف و مهمویی با ۴۳۶/۲ و ۷۷/۰ پی پی ام به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار آهن بودند. مزارع حسین آباد و خوسف به ترتیب با ۷/۸ و ۳۱/۴ پی پی ام دارای بیشترین و کمترین میزان کبالت در خاک بودند. بدین ترتیب، توصیه می شود از روش های مدیریت اکولوژیک نظیر کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاربرد کودهای آلی برای کاهش غلظت این عناصر در مزارع زعفران بهره گیری شود.

Keywords:

محیط زیست , عنصر سنگین , عنصر کم مصرف , کود آلی , مدیریت اکولوژیک