شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی در کلزا با استفاده از شاخص های تحمل

خشکی از مهمترین خطرات جدی برای افزایش راندمان و تولید موفق محصولات زراعی در ایران و جهان است. در این مطالعه به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های کلزا، غربال کردن شاخص های شاخص های کمی مقاومت به خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی، تعداد ۱۶ ژنوتیپ کلزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط، تنش خشکی و بدون تنش، در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در سال زراعی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه شاخص-های مقاومت به خشکی شامل: شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص بهره وری متوسط (MP)، شاخص میانگین هندسی بهره وری (GMP)، شاخص میانگین هارمونیک (HAM) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) بر اساس عملکرد دانه ژنوتیپ ها در محیط تنش و بدون تنش محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه در دو شرایط محیطی و شاخص های مقاومت نشان داد که اختلاف بسیار معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر شاخص های GMP، STI، YI و MP و عملکرد های تحت شرایط در شرایط آبی و تنش خشکی وجود دارد. ترسیم بای پلات حاصل از دو مولفه اصلی اول نشان داد که ژنوتیپ های Sahara, Geronimo, Dante و SLM-۰۴۶ در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های مقاومت به خشکی یعنی MP، GMP، STI و HAM قرار دارند، و نیز توزیع ژنوتیپ ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ ها را جهت انتخاب برای مقاومت به تنش نشان داد. بر اساس نتایج مطالعه شاخص شاخص های مقاومت می می توان ژنوتیپ هایDante ، SLM-۰۴۶ و Sahara را که علاوه بر دارا بودن شاخص STI بالا، عملکرد دانه بالاتری نیز نسبت به سایر ژنوتیپ ها در دو محیط را دارند به عنوان ژنوتیپ های متحمل پیشنهاد نمود.