اثرات تنش خشکی در مراحل زایشی بر تسهیم مواد فتوسنتزی ارقام تجاری کلزا

توزیع شیره پرورده بین مخزن ها یکی از مهمترین فرایندهای فیزیولوژیک مرتبط با تشکیل عملکرد در گیاهان زراعی می باشد که تحت تاثیر تنش خشکی قرار می گیرد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد زایشی بر درصد توزیع مواد فتوسنتزی بین اندام های مختلف ارقام تجاری کلزا آزمایشی در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل تنش خشکی در مراحل مختلف زایشی و عامل فرعی شامل ۱۴ رقم کلزای بهاره و پائیزه بود. تنش خشکی در مرحله گلدهی به صورت قطع آبیاری در این مرحله تا رسیدن پتانسیل آب خاک به ۵/۱- مگاپاسکال و آبیاری مجدد پس از آن و تنش در مرحله پرشدن دانه ها به صورت قطع کامل آبیاری از این مرحله تا پایان برداشت محصول به همراه یک تیمار شاهد اعمال گردید. پس از رسیدن کامل و برداشت بوته ها، اندازه گیری صفات عملکرد دانه، وزن خشک تک بوته، درصد وزن خشک خورجین، برگ، ساقه و ریشه انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که تنش خشکی هم در مرحله گلدهی و هم در مرحله پر شدن دانه ها تاثیر بسزایی بر توزیع مواد فتوسنتزی بین اندام های مختلف گیاهی داشت طوری که تنش در مرحله گلدهی سبب افزایش درصد وزن خشک برگ، ساقه و ریشه و کاهش وزن خشک خورجین یا به عبارتی غلبه درصد تسهیم مواد به اندام های رویشی نسبت به اندام های زایشی گردید و از این رو منجر به کاهش۲/۵۱ درصدی عملکرد دانه نسبت به شرایط آبیاری معمول(شاهد) شد. تنش در مرحله پر شدن دانه ها با انتقال مجدد مواد موجود در برگ ها به سایر اندام ها سبب کاهش وزن خشک برگ و افزایش وزن خشک خورجین گردید اما این افزایش در حدی نبود که سبب افزایش معنی دار عملکرد دانه گردد. در بین ارقام مورد بررسی، ارقام اپرا، هایولا ۳۰۸، هایولا۴۲۰، پی.اف و زرفام که قبل از مرحله گلدهی وزن خشک تک بوته بالا و درصد تسهیم نسبتا متعادلی بین اندام ها داشتند پس از رسیدگی کامل در شرایط آبیاری معمول با تسهیم بیشتر درصد مواد فتوسنتزی به خورجین ها، عملکرد دانه بالایی را به خود اختصاص دادند. در این مطالعه اثر متقابل آبیاری و رقم بر روی توزیع مواد فتوسنتزی معنی دار نشد و تمامی ارقام با یک روند مشابهی تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند.