منابع تامین کننده نیتروژن دانه در برخی ارقام برنج در واکنش به تنش گرما ناشی از تغییر تاریخ کاشت
Publish place: Plant Process and Function، Vol: 12، Issue: 54
Publish Year: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 70
This Paper With 15 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JISPP-12-54_012
تاریخ نمایه سازی: 9 آبان 1402
Abstract:
پدیده تنش گرمایی به دلیل تغییرات آب و هوایی که اغلب اثرات مخربی بر تولید برنج دارد، بیشتر شده است. تجمع و انتقال نیتروژن در اندامهای برنج فرآیند مهمی است که عملکرد و کیفیت برنج را تعیین میکند که قاعدتا تحت تاثیر تنشهای محیطی از جمله گرما تغییر خواهد نمود. در این راستا پژوهشی با هدف بررسی اثرات تنش گرمای القاشده در تاریخهای مختلف کاشت و تاثیر آن بر منابع تامینکننده نیتروژن دانه در هفت رقم برنج منتخب (Oryza sativa L.) از جمله عنبوری، چمپا، دانیال، گرده، حمر، و هویزه (ارقام بومی)، و رقم N۲۲ (رقم بینالمللی) صورت گرفت. آزمایش با دو عامل تاریخ کاشت و رقم به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه ی بلوک های کاملا تصادفی در سه تکرار در دو سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور، وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. به منظور مواجهه با تنش درجه حرارت بالا (تنش گرمایی) در شرایط مزرعه ای، سه تاریخ کاشت ۱۵ اردیبهشت، ۵ خرداد و ۲۵ خرداد به ترتیب با متوسط دمای بلند مدت ۸/۳۶، ۴/۳۳ و ۲/۳۴ درجه سانتیگراد به عنوان کرت های اصلی انتخاب گردیدند. تاریخ کاشت به هنگام (تاریخ کاشت دوم) با شرایط دمایی مطلوب شامل متوسط دمای ۴/۳۳ درجه سانتیگراد در کل مراحل رشد گیاه برنج به عنوان شاهد و تاریخ کاشت زود هنگام (تاریخ کاشت اول) به عنوان مواجهه با تنش گرمایی در مرحله زایشی با متوسط ۸/۳۶ درجه سانتیگراد در نظر گرفته شدند به گونه ای که ژنوتیپهای برنج در دوران گلدهی و پرشدن دانه در مواجه با متوسط تنش گرمای بالای ۱/۳۹ درجه سانتیگراد بودند و در هر تاریخ کاشت هفت رقم برنج به عنوان کرت های فرعی کشت گردیدند. نتایج آزمایش نشان داد در هر سه تاریخ کاشت در تمام ارقام، بالاترین مقادیر نیتروژن انتقالی از برگ به دانه به میزان ۳۸/۳۷ کیلوگرم در هکتار و کارایی انتقال نیتروژن به میزان ۸۸/۷۰ درصد در برگ های گیاه بدست آمد. در میان تاریخهای کاشت، بیشترین میانگین انتقال مجدد نیتروژن و کارایی انتقال مجدد در کل اندام رویشی در تاریخ کاشت دوم به ترتیب با میانگین ۹۵/۴۲ کیلوگرم در هکتار، ۰۵/۳۷ درصد بدست آمد. در این بین، بیشترین سهم انتقال مجدد نیتروژن با میانگین ۴۰/۹۴ درصد در رقم چمپا در تاریخ کاشت اول که شرایط تنش گرمایی برای گیاه ایجاد شده بود، مشاهده شد. در بین ارقام مورد مطالعه، بیشترین شاخص برداشت نیتروژن در رقم اصلاح شده و پا کوتاه دانیال با میانگین ۵۹/۶۷ درصد و پس از آن در رقم هویزه و N۲۲ بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه با میانگین ۶۵۵۴ کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت دوم که بالاترین شاخص برداشت نیتروژن، بیشترین مقدار کارایی انتقال مجدد نیتروژن از اندامهای رویشی، بیشترین برداشت نیتروژن از خاک و کمترین سهم انتقال مجدد نیتروژن را اندامهای رویشی به دانه داشت در رقم هویزه و پس از آن در رقم حمر (۴۴۶۶) که بالاترین جذب نیتروژن را از خاک داشت، بدست آمد. بهطورکلی با توجه به نتایج آزمایش می توان گفت که وقوع تنش گرمایی در طول دوره زایشی گیاه باعث کاهش قابل توجه در مقدار و کارایی انتقال نیتروژن به اندامهای رویشی و دانه خواهد شد. همچنین ارقام متحمل به گرما (هویزه، حمر و دانیال) دارای بیشترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن در هر سه تاریخ کاشت بودند و می توان از این ارقام در برنامه های اصلاحی استفاده کرد.
Keywords:
Authors
عبدالله بحرانی
Derpartment of Agronomy, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran
مهران ممبینی
Derpartment of Agronomy, Ramhormoz Branch, Islamic Azad University, Ramhormoz, Iran
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :