تحلیلی بر مطالعات پژوهشی در حوزه آینده نگاری منطقه ای: یک مطالعه علم سنجی

با توسعه فنون متنوع علم سنجی این امکان فراهم شده است که بتوان بسته به نوع روش مورد استفاده، ساختار فکری حاکم بر رشته های موردعلاقه را کنکاش و با تحلیل هم رخدادی و هم نویسندگی کلیدواژگان در مطالعات یک حوزه پژوهشی تصویر بدون واسطه ای از محتوای حقیقی مسائل کسب کرد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل ساختار فکری نویسندگان در حوزه آینده نگاری منطقه ای به مطالعه علم سنجی در این زمینه پرداخته است. مطالعه از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی­ توصیفی و با فن تحلیل هم رخدادی و هم نویسندگی پژوهش های مرتبط و همچنین روش تحلیل شبکه با رویکرد اکتشافی و نقشه های دانشی انجام شده است. جامعه آماری شامل تمام شماری فراداده های اسناد مرتبط موجود در پایگاه علمی ساینس دایرکت (۸۰۱۲ مدرک) از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۲۲ است که برای دقت کار به ۲۱ عنوان نشریه مرتبط در هفت حوزه موضوعی محدود و تعداد ۱۴۳۴ مدرک برداشت شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده رشد صعودی مطالعات این حوزه در جهان است. کلید واژه «آینده نگاری» در رتبه اول قرار گرفت و واژگان کلیدی «تغییرات آب و هوایی»، «سناریوها»، «نوآوری» و «پایداری» در رتبه های بعدی قرار دارند. درمجموع تعداد یازده خوشه در حوزه موضوعی استخراج شد. از سال ۲۰۱۶، کلیدواژه «تاب آوری» واژه نوظهور و   برجسته ای است که در هم پیوندی خاص با واژگان «توسعه پایداری» و «تشدید پایداری» ارتباط معناداری ایجاد کرده است. در بازه زمانی تحقیق، از میان حدود ۳۹۰ نویسنده، دست کم تعداد دو مقاله علمی پژوهشی در زمینه مورد نظر انتشار یافته است. بیشترین رویداد تحول و تطور حوزه مطالعاتی از سال ۲۰۱۱ با مطالعه «راب»، «برخوت» و «اندرو» شکل گرفته که این ارتباط با ارجاع «دتلف» در سال ۲۰۱۵­۲۰۱۴ به شکل گسترده ای با سایر نویسندگان پیوند خورده است. در سال ۲۰۱۶ تاثیرات هم نویسندگی به بیشترین میزان خود رسیده است. «بوستی»، «کریگلر» و «ایوم» درجه ارتباطی قوی و رخداد بیشتری با دیگر نویسندگان در این حوزه داشته اند.

Keywords:

آینده پژوهی , آینده نگاری منطقه ای , کتاب سنجی , علم سنجی , VOSviewer