بررسی تغییرات مکانی و پهنه بندی شوری اراضی کشاورزی جنوب تهران با استفاده از کریجینگ و GIS

استفاده از آب های با کیفیت نامناسب در اراضی کشاورزی جنوب تهران خطر افزایش شوری این اراضی را افزایش داده و کشت انواع محصولات باغبانی و زراعی را با مشکل مواجه ساخته است. این تحقیق به منظور بررسی وضعیت شوری در بخشی از اراضی جنوب تهران و تهیه نقشه پراکنش آن انجام شد تا ضمن تهیه نقشه شوری خاک و شناسایی نواحی شور و غیر شور بتوان برای مدیریت و انتخاب نوع محصول تصمیم گرفت. منطقه مطالعه شده زمینی به وسعت ۲۰۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی جنوب تهران در حد فاصل بزرگ راه های آزادگان و تهران ساوه و تهران قم است. برای تهیه نقشه شوری خاک، به صورت شبکه منظم ۱۰۰۰ در ۱۰۰۰ متر در ۱۹۶ نقطه از عمق صفر تا ۳۰ سانتی متر سطح خاک نمونه برداری انجام شد. هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک (ECe) اندازه گیری و تجزیه و تحلیل داده ها و تهیه نقشه شوری خاک با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش درون یابی کریجینگ انجام شد. نتایج نشان داد هدایت الکتریکی عصاره اشباع منطقه مطالعه شده بین ۲/۰ تا ۱۴ دسی زیمنس بر متر متغیر است. بر اساس نقشه شوری خاک، خاک های مطالعه شده در چهار محدوده شوری ۰ تا ۲ و ۲ تا ۴ و ۴ تا ۸ و ۸ تا ۱۶ دسی زیمنس بر متر و سهم هر یک از آن ها به ترتیب ۴/۳۰ و ۴/۴۲ و ۶/۲۲ و ۵/۴ درصد از کل مساحت مطالعه شده است. همچنین بهترین مدل برازش داده شده مدل نمایی بود. دامنه تاثیر در این مطالعه ۱۱۳۰ متر به دست آمد. با توجه به اینکه آستانه بسیاری از محصولات صیفی و سبزی در شوری کمتر از ۴ دسی زیمنس بر متر است، افزایش شوری منطقه جنوب تهران به سمت شوری بیشتر از ۴ دسی زیمنس بر متر نگران کننده است. مطالعات نشان داد خاک های منطقه به علت تفاوت در عمق آب زیرزمینی و پستی و بلندی اراضی و استفاده از آب با کیفیت نامناسب چاه های کم عمق و رودخانه و فاضلاب جهت آبیاری مزارع تحت تاثیر شوری است.

Keywords:

agricultural lands in South of Tehran , GIS , Kriging , Mapping , salinity