تعیین بهترین شاخص های گزینشی برای تسهیل عمل انتخاب در برنج

به منظور تعیین بهترین شاخص­های گزینش برای تسهیل عمل انتخاب در برنج و انتخاب برترین خانواده­های ۳F  از بین ۲۶۰ خانواده حاصل از تلاقی بین طارم محلی × خزر با استفاده از شاخص­های گزینش چندگانه پایه و بهینه، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۸۷ در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گنبد کاووس به اجرا در آمد. بدین منظور ۲۶۰ خانواده ۳F  به همراه والدین و نسل ۱Fکشت شدند.جهت به دست آوردن برترین شاخص­های گزینش، بردارهای مختلفی از ارزش­های اقتصادی صفات در نظر گرفته شد که شامل اطلاعات ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی، اثرات مستقیم ژنوتیپی در تجزیه علیت و وراثت­پذیری صفات بود. ضرایب همبستگی فنوتیپی بین عملکرد بوته با تعداد خوشه (**۸۳۶/۰)، ارتفاع بوته (**۴۰۹/۰)، طول خروج خوشه از غلاف (**۴۷۶/۰)، تعداد دانه پر (**۶۹۸/۰) و زیست توده (**۹۵۸/۰) مثبت و معنی­دار بود. نتایج تجزیه رگرسیون بین عملکرد دانه و سایر صفات مورد بررسی نشان داد که تعداد خوشه، تعداد دانه و زیست توده به ترتیب بیشترین میزان تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. همچنین نتایج تجزیه علیت نیز اهمیت صفات تعداد خوشه، تعداد دانه پر و زیست توده را در تغییرات عملکرد نشان داد. بین شاخص­های گزینش مطرح شده، شاخص هشتم (حاصل از وراثت­پذیری صفات ردیف اول تجزیه علیت) و شاخص ششم (حاصل از اثرات مستقیم ژنتیکی صفات ردیف اول در تجزیه علیت و ضرایب همبستگی ژنتیکی معنی­دار سایر صفات با عملکرد دانه در بوته) سودمندی نسبی خوبی را نشان دادند به ویژه برای شاخص پایه که سودمندی نسبی و پیشرفت برای عملکرد دانه بدست آمده از سایر شاخص­های محاسبه شده بیشتر بود. براساس نتایج حاصل از این تحقیق برترین خانواده­های جمعیت طارم محلی × خزر می­توانند با استفاده از شاخص­های گزینشی بهینه و پایه با بیشترین پیشرفت ژنتیکی انتخاب شوند.

Keywords:

برنج , تجزیه علیت , رگرسیون , شاخص گزینشی