بررسی ساختار روایی دو روایت از داستان غنایی «یوسف و زلیخا»

داستان یوسف و زلیخا از جمله­داستان­هایی­­است که در ادبیات فارسی بازنمودی­گسترده داشته است. افزون بر تلمیحات و مضمون­پردازی­های فراوانی که با توجه به­اشخاص و رویدادهای این­داستان در متون ادبی دیده می­شود، روایت یادشده با شاخ و برگ­ها و رنگ­آمیزی­های گوناگون، گاه به صورت منظومه­ای مستقل، به رشته­ی نظم درآمده است. واکاوی این منظومه­ها نشان می­دهد که با وجود یکسان بودن شخصیت­ها و رویدادهای اصلی، میان این روایت­ها، از دید ساختاری و از دید محتوا و درون­مایه تفاوت­های چشم­گیری وجود دارد. در این پژوهش­تلاش­شده تا دو روایت از داستان­یوسف و زلیخا، یکی منسوب به ابوالقاسم فردوسی و دیگری متعلق به نورالدین عبدالرحمان جامی، از نظر چارچوب­روایی و ساختار با هم سنجیده و موارد اشتراک و اختلاف آن­ها از نظر گذرانده شود. از آن­جا که منظومه­ی یوسف و زلیخای جامی حوادث زاید، واقعه­ها­ی متناقض، تصادف و وقایع مبهم کم­تری را که از عوامل ضعف پیرنگ شمرده می­شوند، دربر دارد، در مقایسه با منظومه­ی منسوب به فردوسی که بسامد عناصر یادشده در آن بیشتر است، از طرحی منسجم­تر و سالم­تر برخوردارست و علاقه­ی خواننده را برای دنبال­کردن حوادث داستان تا پایان، بیشتر برمی­انگیزد.

Keywords:

منظومه ی یوسف و زلیخا , فردوسی , جامی , ساختار روایی , پی رنگ