پاسخ برخی ویژگی های فیزیولوژیک یولاف زراعی به تامین نیتروژن و آب پس از گرده افشانی

مقدمه: یولاف زراعی یکی از گیاهان مهم از خانواده غلات است. دانه یولاف زراعی برای انسان و دام و علوفه آن برای دام کاربرد دارد. کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است. میانگین بارندگی سالیانه در ایران حدود یک سوم میانگین بارندگی جهانی است. به همین خاطر، تنش خشکی در ایران مهمترین تنش محیطی است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را محدود مینماید. نیتروژن یکی از عناصر غذایی ضروری برای گیاهان زراعی میباشد. در جهان و ایران، کودهای نیتروژنه بیشتر از سایر کودها مصرف میشوند. جذب نیتروژن توسط گیاه از خاک همراه با آب انجام میگیرد. لذا، تنش خشکی جذب نیتروژن را با اختلال مواجه مینماید. بر همین اساس، هدف از آزمایش حاضر، بررسی اثر تنش خشکی پس از گردهافشانی و مقدارهای نیتروژن بر ویژگیهای فیزیولوژیک سه رقم یولاف زراعی بود.مواد و روش ها: آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه رازی در سال زارعی ۹۳-۱۳۹۲ اجرا گردید. شرایط رطوبتی پس از گردهافشانی (نرمال و تنش) به عنوان فاکتور اصلی و ترکیب دو فاکتور شامل ارقام یولاف زراعی (پوتورو، کوال و بروشر) و مقادیر نیتروژن (تامین ۰، ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد نیاز کودی یولاف زارعی) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. سطوح نیتروژن بر اساس نتایج آزمون خاک و نیاز یولاف زراعی در زراعت آبی بدون تنش خشکی، انتخاب گردید. برای تامین نیتروژن از کود اوره (حاوی ۴۶ درصد نیتروژن) استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که تیمارهای رطوبتی و نیتروژن روی صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه، تاثیر معنیدار داشتند. اعمال خشکی پس از شروع گردهافشانی سبب کاهش شاخص سبزینگی برگ در مراحل گردهافشانی و پر شدن دانه (به ترتیب ۵/۱۲ و ۶/۳۰ درصد)، کاهش کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم ۲ در مرحله گردهافشانی (۳/۵ درصد)، افزایش مقاومت روزنهای در مراحل گردهافشانی و پر شدن دانه (به ترتیب ۹۴ و ۷۷ درصد) و افزایش محتوای پروتئین دانه (۳/۲ درصد) گردید. تامین ۱۰۰ درصد نیاز نیتروژن گیاه نسبت به عدم تامین آن، سبب بهبود شاخص سبزینگی برگ در مراحل گردهافشانی و پر شدن دانه (به ترتیب ۶۳ و ۶۴ درصد)، افزایش کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم ۲ در مراحل گردهافشانی و پر شدن دانه (به ترتیب ۲/۱۳ و ۴/۱۳ درصد)، افزایش مقاومت روزنهای در مراحل گردهافشانی و پر شدن دانه (به ترتیب ۱۶۳ و ۱۴۸ درصد)، افزایش کلروفیل a و b (به ترتیب ۱۶ و ۲۹ درصد)، کاهش نسبت کلروفیل (a/b ۱۰ درصد) و افزایش محتوای پروتئین دانه (۵/۱ درصد) گردید.نتیجه گیری: با تامین مناسب رطوبت و نیتروژن میتوان صفات فیزیولوژیک مرتبط با فتوسنتز را در زراعت یولاف زارعی بهبود بخشید.

Keywords:

خشکی , کلروفیل , کود , مقاومت روزنه ای