رابطه دین و اخلاق در داستان «برادران کارامازوف» از فئودور داستایفسکی

اهمیت داستایفسکی در ادبیات، دین و اندیشه مدرن به اندازه ای است که روسیه مدرن با اندیشه او و بعضی از معاصرانش شناخته می شود. زندگی و ایمان داستایفسکی به مسیحیت ارتدوکسی و نقد رفتارهای مادی­گرانه کلیسای ارتدوکسی از سوی او، اهمیت ویژه­ای دارد، به طوری که ضروری می­نماید تحقیقات مستقلی در رابطه با دین و اخلاق از نظر وی انجام شود. دانش و اطلاعات داستایفسکی درباره کتاب مقدس، دین و اخلاق، و آشنایی او با گرو­ه­های روشنفکری و تجربه دوران محکومیتش، در ارائه آرای متفاوت از جریان غالب (کلیسا و اخلاق دینی) از سوی داستایفسکی موثر بوده است. بر این پایه، سوال اصلی تحقیق این است که داستایفسکی چه تعبیری از دین دارد؟ این پژوهش با استناد به منابع کابخانه­ای، روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی و میان­رشته­ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که دین و ایمان نزد داستایفسکی از ویژگی­های مابعدالطبیعی و نیروی کاریزماتیکی مسیح و پیر دیر برخوردار است و امید و انگیزه را پدیده­ای فیزیکی و معنوی می­داند. او در باب اخلاق، ویژگی پنهان بودن رفتار اخلاقی را ملاک قرار می دهد و افراد گناهکار را مستحق محبت بیشتری می داند. در نگاه داستایفسکی، اخلاقیات و کاربست آن در زندگی، مایه رشد آدمی خواهد بود. از این­رو، به دوری گزیدن از خودپسندی ها و کبر توصیه می کند. با وجود نگرش دینی، داستایفسکی فردی انسان گرا به شمار می­آید و این گرایش مبتنی بر حق انسانی است.

Keywords:

داستایفسکی , برادران کارامازوف , دین , اخلاق , مسیحیت ارتدوکسی