بررسی و تحلیل مولفه های هویت ملی جغرافیایی و فرهنگی در شاهنامه فردوسی با رویکرد به شخصیت رستم

شاهنامه فردوسی به دلیل بازآفرینی هویت ملی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. فرزانه طوس با تکیه بر عناصر و مفاهیم هویت­ساز، نقش محوری در پیوند دادن ایرانیان با پیشینه غنی فرهنگی خود داشته است. رستم یکی از شخصیت­های برجسته است که فردوسی با تکیه بر ویژگی­های جسمانی و معنوی او، بخش عمده­ای از آراء هویت­ساز خود را تبیین کرده است. در این پژوهش، با روش توصیفی -تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه­ای، مولفه­های هویت ملی جغرافیایی و فرهنگی که فردوسی از طریق به­کارگیری شخصیت رستم در شاهنامه به مخاطبان خود انتقال داده، بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که رستم به عنوان مهم­ترین شخصیت شاهنامه در پیشبرد اهداف ملی­گرایانه فردوسی و ایجاد نوعی هویت­خواهی ایرانی بسیار موثر بوده است. فردوسی، مفاهیم هویت­ساز جغرافیایی همچون: ترسیم محدوده جغرافیایی کشور ایران؛ نگرش مثبت و تعلق خاطر نسبت به آب و خاک؛ نگرش نسبت به جایگاه سرزمین ایران در سطح جهان و مرجع دانستن آن؛ آمادگی برای دفاع از آب و خاک در زمان خطر و تعرض به آن؛ علاقه­مندی به یکپارچگی سرزمین در آینده و نیز، مفاهیم هویت­ساز فرهنگی همچون: تربیت فرزند و احترام به میراث گذشتگان را با خلق رستم و بهره­مندی از ظرفیت­های رویدادهایی که این شخصیت تجربه کرده، در شاهنامه بازتاب داده و با مخاطبان خود به اشتراک گذاشته است.

Keywords:

هویت ملی , شاهنامه , فردوسی , رستم