بررسی جایگاه ژئوپلیتیک آب در توسعه و امنیت پایدار مناطق مرزی براساس رویکرد سیستم های پویا
Publish place: Geopolitical Quarterly، Vol: 15، Issue: 53
Publish Year: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 63
This Paper With 28 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IAG-15-53_005
تاریخ نمایه سازی: 18 آبان 1402
Abstract:
در دیدگاه نوین، افزایش امنیت صرفا با افزایش قدرت نظامی تحقق نمییابد بلکه افزایش امنیت ملی هر کشور در گرو افزایش قدرت ملی در تمامی حوزههای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و نظامی است. ژئوپلیتیک انرژی و بویژه ژئوپلیتیک آب میتواند از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر امنیت ملی ایران در این خصوص باشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی ایران بهعنوان یکی از بزرگترین کشورها به لحاظ طولانی بودن مرزهای آبی و خاکی و تعداد همسایگان و همچنین وجود رودخانه و دریا در بیش از ۵۰ درصد از نوار مرزی، قابلیتهای زیادی را برای توسعه همه جانبه و پایدار مناطق مرزی آن بهوجود آورده است که توجه به آن باعث ارتقاء شاخصهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی در این مناطق خواهد شد. در این تحقیق سعی شده است ضمن تقسیمبندی مناطق مرزی بر مبنای ویژگیهای جغرافیایی و هیدروپلتیکی، به ظرفیتهای توسعهای مناطق مرزی غرب کشور بویژه در ارتباط با موضوع مهار و بهرهبرداری از آبهای مرزی پرداخته شود. در این راستا با استفاده از منابع اسنادی-کتابخانهای و گزارشهای رودخانههای مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو و نیز فرا تحلیل نمونههای بینالمللی و تجارب شخصی و بهکار گیری علم پویایی سیستمها، رفتارهای عملکردی ذینفعان در نواحی مرزی غرب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. رویکرد «توسعه پایدار مرز با محوریت آب» بهعنوان مهمترین عامل در ارتقاء شاخصهای انسانی و اجتماعی و متعاقب آن ایجاد امنیت در مرزهای غربی کشور، همچنین شرایط تحقق آن حاصل این بررسی میباشد. با منظور نمودن تمامی تعاملات و بازخوردهای درون و برون سیستم حوضه آبریز غرب کشور و در نظر گرفتن فعالیت حلقههای علت و معلولی، استخراج سه الگوی تیپ «جابجا کردن مشکل و به تاخیر انداختن آن»، «موفقیت برای گروه موفق» و «محدودیت رشد» حاصل این بررسی می باشد. با استفاده از این الگوها میتوان پایههای فکری و رفتارهای ذینفعان را در مواجهه با ناامنی، به طور سیستمی تبیین و تحلیل نمود و به برنامهریزی در بخش آب با رویکرد توسعه پایدار پرداخت. نتایج تحقیق نشان میدهد، بر اساس الگوی رفتاری «جابجا کردن مشکل و به تاخیر انداختن آن» اجرای طرحهای فیزیکی انسداد مرزها بدون توجه به تامین اشتغال، امنیت غذایی، ارتقاء شاخصهای رفاه مردم مرز نشین و جلب مشارکت آنها، در بلند مدت نمیتواند پاسخگوی امنیت باشد. بلکه مشکل امنیت را جابجا و به تاخیر میاندازد. علاوه بر آن طبق الگوی «موفقیت برای گروه موفق»، بدون محرکهای برونزا مانند سرمایهگذاری دولت و بخش خصوصی در توسعه نواحی مرزی نمیتوان حقابههای عرفی و قانونی را برای بهرهبرداری از آبهای مرزی و مشترک ایجاد کرد. همچنین با توجه به الگوی «محدودیت رشد»، فعال کردن دیپلماسی آب برای تفاهم و تامین حقابه کشور پایین دست یک الزام برای بهرهبرداری پایدار از آبهای مرزی و مشترک می باشد.
Keywords:
Authors
Abulghasem Mozaffari
کارشناس ارشد عمران، عضو هیات علمی دانشگاه جامع امام حسین (ع)
Hamidreza Hajihosseini
کارشناس ارشد مدیریت منابع آب، دانشگاه تربیت مدرس
Mohammadreza Hajihosseini
کارشناس ارشد مدیریت منابع آب، دانشگاه تربیت مدرس
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :