زوجیت سوره های قرآن کریم؛ مطالعه موردی زوج سوره کوثر و ماعون

در تعالیم پیامبر اکرم، ائمه طاهرین و صحابه بر تلاوت دو سوره پی­درپی تاکید شده یا به اشتراک مضمونی آن دو اشارت رفته یا عنوان مشترکی بر آن دو نهاده شده است؛ چنان که رسول خدا دو سوره بقره و آل­ عمران را «زهراوین» (دو سوره بسیار درخشنده) و ناس و فلق را «معوذتین» (دو سوره ای که انسان را در پناه خدا قرار می دهند)، نامیده اند و بر قرائت آن دو زوج سفارش کرده اند. از مجموع این آموزه ها می توان زوجیت سوره های قرآن را استنباط کرد؛ یعنی سوره های قرآن دوبه ­دو، زوج یکدیگرند و مانند دو آینه موازی عمل می کنند و تصاویر بسیاری از مضامین دو سوره را به نمایش می گذارند و یکدیگر را تفسیر و تبیین می کنند. برخی از احادیث حاکی از زوجیت سوره ها در فقه امامیه نیز بازتاب یافته است، مانند وجوب قرائت زوج سوره فیل و قریش و انشراح و ضحی پس از حمد در نمازهای واجب. این پژوهش با گزارش همه احادیث ناظر به زوجیت سوره ها، برای نمونه ارتباط و پیوند زوج سوره کوثر و ماعون را بررسی کرده و نشان داده است که یک دسته از «شانئ»های رسول خدا و «کوثر» عطاشده به ایشان، مکذبان دین (منافقانی) هستند که در پوشش مناسک دینی و با ریا و نمایش، «ماعون»هایی را که باید در دسترس «یتیمان»، «مسکینان» و نیازمندان قرار گیرد، به نفع خود مصادره می کنند و از هر گونه «عطا» و بخشش و «نحر» آنچه که موجب «اطعام» محرومان جامعه می شود، دریغ می ورزند.

Keywords:

سوره شناسی , تناسب سوره ها , زوج سوره ها , سوره های مجاور , فهم قرآن