بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی اسانس بومادران هزار برگ (Achillea millefolium ) در رویشگاه های طبیعی زنجان

گیاه بومادران هزار برگ با نام علمی  Achillea millefolium  متعلق به جنس  Achillea و خانواده Asteraceae می باشد که به علت تنوع رویشگاه و پراکندگی وسیع در کشور یکی از شناخته­ترین  و در دسترس­ترین گونه­های جنس بومادران می­باشد که مورد مصرف  در طب سنتی بویژه درمان التهابات دستگاه گوارش دارد، به منظور بررسی ترکیبات اسانس در رویشگاه همایون واقع در ارتفاعات شمالی شهر زنجان پس از انتخاب نمونه مناسب گیاهی، کل پیکره رویشی گیاه در مرحله تمام گل برداشت و پس از خشک شدن در سایه اتاق به شکل مخلوط همگن پودر شده و اسانس آن به روش تقطیر با آب استخراج گردید. سپس اجزاء تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی مورد شناسایی و اندازه­گیری مقدار اجزاء قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که اسانس حاصل از پیکره رویشی خشک گیاه دارای رنگ سفید با بازده ۷۴/۰ درصد بود، نتایج GC-MS نشان داد که اسانس این گیاه در منطقه مورد نظر ازترکیب ۱۰۵ ماده تشکیل شده است که ۱۰ ترکیب نماینده ۷۸/۵۰ درصد کل اسانس بودند .مهمترین ترکیبات شناسایی شده در اسانس عبارت از: بتا-پینئین (۷۱/۴%)، ۱و۸-سینئول (اکالیپتول) (۶۴/۸%)، (+)۲بورنانون (۵۷/۲%) ،بورنئول (۲۳/۴%)، کاریوفیلین (۱۱/۲%) ، بتانرولیدول (۷۸/۷%)، کاریوفیلن­اکسید (۸۹/۴%)، فرانسول (۸۷/۹%)، ۷-اپی–ایودیسمول (۴۶/۲%)و کسانیل استات (۵۲/۳%) بودند. سزکوئی­ترپن فرانسول برای اولین بار از این گیاه در منطقه زنجان با مقدار ۸۷/۹ درصد گزارش گردید که به علت اثرات ضد توموری آن شایان توجه می­باشد.

Keywords:

۱و۸-سینئول , اسانس , بومادران هزار برگ , فرانسول , فیتوشیمی