مبانی معرفت شناختی آشتی میان ادیان

ایجاد اتحاد و صلح میان ادیان و مذاهب نیازمند مبانی تئوریک است و پلورالیسم دینی بهترین مبنا محسوب می­شود هر چند خود با مشکلات مبنایی مواجه است. مهم ترین اشکالی که در باب پلورالیسم حقانیت واردشده، نسبیت در حقیقت است. با تغییر مبنای معرفت شناختی خود و انتقال از موضع تئوری انطباق و نسبیت به تئوری پراگماتیسم می توان برای پلورالیسم دینی مبنای تئوریکی فراهم کرد که اشکالات کمتری به آن وارد شود و از مزایای عملی و اجتماعی آن سود برد. مبانی عمیق تئوری­ها اثبات ناپذیرند و ما صرفا با یک انتخاب مواجهیم و در این بحث پراگماتیسم انتخاب ماست. طبق این نظریه ملاک صدق تصورات و تصدیق ها، فایده­ی عملی آن­ها می­باشد. بطور­کلی در باب اختلافات دینی و مذهبی پرسش­هایی مطرح شده که در پاسخ به آن­ها سه نظریه­ی انحصار گرایی، شمول گرایی و تکثر­گرایی ارائه گردیده که دارای مبنای معرفت­شناختی مشترکی می­باشند. این اشتراک تئوری مطابقت از نظریه­های سه­گانه ی مطابقت، انسجام­گرایی و فایده­گرایی در صدق است که بر مبنای آن (مطابقت) تصور یا تصدیقی صادق است که مطابق با واقع باشد و عدم انطباق صورت ذهنی با واقعیت خارجی سبب جهل و خطا شود. موافقان و مخالفان پلورالیسم همگی قائل به این نظریه هستند. ما در این پژوهش از مفهوم فایده در پراگماتیسم ابهام زدایی می­کنیم و فایده و ضرر را به لذت و رنج تعبیر می­کنیم تا با توجه به این معانی اشکالات وارد شده بر آن حل گردد.

Keywords:

معرفت شناختی , پلورالیسم , ادیان , پراگماتیسم , وحدت