تحلیل محتوای تاریخی کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم بر اساس تکنیک ویلیام رومی و حیطه شناختی بلوم

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان درگیری فعال فراگیران با محتوای تاریخی کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم مقطع متوسطه اول و همچنین بررسی سطوح یادگیری سوالات کتاب بر اساس حیطه شناختی بلوم صورت گرفت. پژوهش، با روش تحلیل محتوا در دو بخش انجام شد. در بخش اول روش و تکنیک ویلیام رومی و بر اساس ضریب درگیری ذهنی دانش آموزان در سه مولفه اصلی متن، نمودار و تصاویر و پرسش­های پایان فصل انجام پذیرفت. همچنین میزان فعالیت­مند بودن کتاب نیز مورد بررسی قرار گرفت. در بخش دوم سوالات موجود در کتاب در جدول ۶ سطحی طبقه بندی بلوم به روش کمی قرار داده شد و میزان فراونی و درصد هر سطح سنجیده شد. جامعه آماری، محتوای بخش تاریخ کتاب  مطالعات اجتماعی پایه نهم بود که برای بررسی میزان فعال بودن محتوا در تکنیک رومی به روش نمونه­گیری تصادفی (انتخاب ۱۰ صفحه متفاوت برای هر مولفه)  و در طبقه بندی بلوم، تمام سوالات و فعالیت­های موجود در کتاب چاپ سال تحصیلی۹۹-۱۳۹۸ انتخاب و مورد تحلیل محتوا قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در محتوای کتاب مطالعات پایه نهم میزان درگیری دانش آموزان با متن کتاب ۰۵/۰ و با پرسش ها ۶۱/۰ و با نمودارها و تصاویر۴۵/۰ بود. همچنین ضریب درگیری فعالیت­مند بودن کتاب در این محور ۴۲/۱ است. به عبارتی متن کتاب غیرفعال نگاشته شده است و در سایر محورها اگر چه ضریب درگیری به دست آمده بین ۴/۰ تا ۵/۱  استاندارد است؛ اما  نتایج از کمترین میزان  شاخص درگیری ذهنی  برخوردار است. در تحلیل محتوای سوالات در مبحث طبقه بندی بلوم نتایج نشان می دهد که سوالات  فعالیت­های درون درس با میانگین ۲۶/۶۷ در سه سطح پایین بلوم قرا دارد، سوالات بخش «به کارببندیم» با میانگین ۹۰/۹۰ در سه سطح بالا قرار دارد و سوالات کاربرگه­ها با میانگین ۳۳/۸۲ در سه سطح پایین طبقه بندی بلوم قرار دارد. به نظر می رسد کتاب نتوانسته به خوبی سطوح بالای یادگیری را  در سنجش مهارت­های یادگیری فراگیران نشانه گیرد

Keywords:

تحلیل محتوا , تکنیک ویلیام رومی , طبقه بندی بلوم محتوای تاریخی , مطالعات اجتماعی , متوسطه اول