بررسی تغییرات عصاره متانولی بذر خار مریم در شرایط تنش خشکی

محتوای ترکیبات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی شامل فنل­های کل، فلاونوئیدها، ترکیبات اسیدهای چرب و غیره عمدتا تحت تاثیر تنش خشکی واقع می شوند. در این پژوهش، اثر سطوح مختلف تنش آبی (آبیاری کامل درحد ظرفیت زراعی، آبیاری درحد ۷۰درصد ظرفیت زراعی و آبیاری درحد ۴۰درصد ظرفیت زراعی) بر میزان ترکیبات فیتوشیمیایی گیاه دارویی خارمریم مورد ارزیابی قرار گرفت. اندازه گیری رطوبت خاک به روش وزنی انجام شد و تنش خشکی در مرحله گلدهی به مدت ۸ روز به گیاهان اعمال شد. سپس روغن گیری از بذور گیاهان به روش سوکسله و عصاره­گیری به روش متانول صورت گرفت. در مرحله بعد ترکیبات فیتوشیمیایی عصاره با استفاده از دستگاه GC-MS آنالیز شد. آنالیز پیک­های GC-MS حاکی از وجود ۲۰ ترکیب در عصاره متانولی خارمریم بود. بیشترین ترکیب مشاهده شده در تیمارهای آبیاری در حد ظرفیت زراعی (۸/۷۵درصد) و ۴۰درصد ظرفیت زراعی (۷/۷۳درصد) مربوط به اولئیک­اسید بوده درحالیکه در تیمار ۷۰درصد ظرفیت زراعی مربوط به متیل لینولئات (۵/۲۲) بود. بجز اولئیک­اسید که در دو تیمار ظرفیت زراعی و ۴۰درصد ظرفیت زراعی بیشترین مقدار را داشت، سایر ترکیبات در تیمار ۷۰ درصد ظرفیت زراعی بیشترین میزان را نسبت به دو تیمار دیگر به خود اختصاص دادند. با توجه به نتایج، تنش ملایم (۷۰ درصد ظرفیت زراعی) باعث افزایش اغلب ترکیبات فیتوشیمیایی گیاه می شود که احتمالا به دلیل تنظیم اسمزی سلول در گیاه در شرایط کم آبی باشد، اما در شرایط تنش شدید (۴۰ درصد ظرفیت زراعی) این ترکیبات کاهش داشتند که احتمالا این متابولیت ها صرف تامین انرژی برای رشد و زنده مانی گیاه شده اند. طبق نتایج این پژوهش، از آنجایی که بذر این گیاه دارای ترکیبات فیتوشیمیایی با اهمیتی از جمله اسیدهای چرب، فیتواسترول ها، متیل استرها، فلاونوئیدها و غیره می باشد، لذا می توان ترکیبات فوق را پس از استخراج و خالص سازی، در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و غیره استفاده نمود.

Keywords:

Water deficit , Fatty acids , Phytosterols , Methyl esters , Flavonoids , کم آبی , اسیدهای چرب , فیتواسترول ها , متیل استرها , فلاونوئیدها