نقدی بر گفتمان ژئوپلیتیک شیعه؛ با تاکید بر رویکرد تبارشناسانه

ژئوپلیتیک در اندیشه های مدرن مبتنی بر عنصر «مکان» به عنوان عامل کلیدی در فهم مناطق ژئوپلیتیکی بوده است، اما در اندیشه های ژئوپلیتیک پست مدرن، عنصر«فضا» مورد تاکید قرار گرفته است که به جای مکان، بر گفتمان های نزدیک به یکدیگر در فضایی عام تاکید می کند. «ژئوپلیتیک شیعه» برخلاف جلوه های عینی ژئوپلیتیکی، دارای هیچ گونه نمود عینی نه در سطح نقشه نگاری و نه سرزمینی نیست، بلکه نوعی تلاش در جهت «تقویت گفتمان واژگانی جدید» پس از جنگ سرد است که با هدف تهدید جلوه دادن شیعیان خاورمیانه به منظور تولید «قدرت نرم» برای کشورهای غرب صورت می گیرد. اصطلاح «ژئوپلیتیک شیعه»، نظامی از «ساختار قدرت» را مکشوف می سازد  که می توان در آن به انگیزه های ابداع این واژه پی برد. مقاله حاضر در تلاش است با بازخوانی اصطلاح «ژئوپلیتیک شیعه» با تاکید بر ایران، از طریق «تبارشناسی مفهومی» که درقالب «روش گفتمانی» انجام می گیرد، و با افشای «ساختارهای نامرئی قدرت»، فهم بهتری از این اصطلاح به دست دهد. نتایج تحقیق نشان می دهند که استقرار ایران شیعی در ماتریس کشورهای سنی حوزه خلیج فارس، همواره یکی از حوزه های مانور غرب برای اعمال فشار سیاسی برعلیه ایران بوده است. به طوری که ارائه و تبلیغ طرح هایی مانند «ایران هراسی»، «هلال شیعی» و «خاورمیانه جدید»، راهبردی صرف از سوی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای برای خروج ایران از میدان بازی بوده است.

Keywords:

تبارشناسی , قلمروسازی گفتمانی , ژئوپلیتیک شیعه , هلال شیعی , ایران