اولین انتخاب و آخرین تلاشها برای تعیین مجتهدان ناظر بر مجلس مشروطیت

در این مقال، در آغاز، به گرایش مذهبی ایرانیان قبل از اسلام، اشاره میشود و این که باورهای مذهبی، با فرهنگ ایرانیان آمیخته بوده است، از این روی، هر حرکت اصلاحی در ایران، همراه با تفکر مذهبی بوده است. آن گاه به تصویب اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه پرداخته میشود و این که این اصل که برای تصویب آن بسیار تلاش شد برای اولین و آخرین بار به کوشش آخوند خراسانی و علمای نجف در مجلس دوم پس از سقوط محمد علی شاه به اجرا در آمد. پس از آن علمای ایران، برای اجرای این اصل تلاش کردند که به طور مشخص به بررسی دو مقطع تاریخی، در این مقال به آنها پرداخته میشود: مقطع اول زمانی که سردار سپه، جمهوری را مطرح کرد که حمایت علمای مهاجر نجف از وی، در نشست قم، مشروط به معرفی مجتهدان ناظر بوده است و مقطع بعدی در قیام حاج آقا نور الله اصفهانی بود که یکی از خواستههای وی، اجرای این اصل بوده است در همین مقطع، قرار بوده آیهالله بروجردی، همراه سید احمد شاهرودی به عنوان نماینده آیات نجف با رضا خان دیدار کنند که برنامه به هم میخورد و آقای بروجردی در مرز ایران و عراق دستگیر و روانه ارکان حرب (ستاد ارتش) میشود و دیگر کمتر اجرای این اصل به طور جدی مطرح میشود.