ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه آخوند خراسانی

آخوند خراسانی، به ولایت مطلقه فقیه در روزگار غیبت باور داشته است. اما در سالهای اخیر، کسانی با انگیزههای سیاسی تلاش کردهاند که دیدگاه ایشان را در برابر دیدگاه امام خمینی قرار داده و او را منکر ولایت فقیه قلمداد کنند. موضوع این مقاله اثبات دیدگاه آخوند خراسانی به ولایت مطلقه فقیه و در ضمن پاسخ به شبهه یاد شده از راههای زیر است: ۱. دقت و درنگ در آثار علمی و فنی ایشان، همانند حاشیه بر مکاسب، تکمله التبصره وتقریرات القضا و... . ۲. رسالهها و لایحههایی که مورد تایید ایشان قرار گرفتهاند. ۳. سیره عملی: اطلاعیهها، تلگراف هاو احکام حکومتی در عرصه مشروطه خواهی و مبارزه با استبداد و استعمار. ۴. احکام و اجازههایی که برای شماری از شاگردان و نمایندگان خود، در هند، عراق، ایران و... نوشته و به آنان اجازه تصرف در امور ولایی را داده، مفید و مناسب مینماید. ۵. مطالعه رسا لههای عملیه و نیز حواشی ایشان بر دیگر رسالههای عملیه. محورهای یاد شده بیانگر آن هستند که آخوند خراسانی در اندیشه و عمل، ولایت مطلقه فقیه را پذیرفته و بر اساس آن احکام ولایی و حکومتی بسیاری صادر کرده است. ایشان در کتاب تقریرات القضا، از راه روایات، بویژه مقبوله عمربن حنظله، به اثبات ولایت فقیه پرداخته است. و دربسیاری از احکام سیاسی و حکومتی خود نیز، به مقبوله استناد کرده است. افزون بر این، تایید خاص او از تنبیه الامه و تنزیه المله و همچنین تایید دو لایحه هیات علمیه نجف اشرف و مجتهد قزوینی و تصریح به این که گفتههای آن دو لایحه، شرح احکام سیاسی ماست، بیانگر آن است که ایشان به ولایت مطلقه فقیه اعتقاد کامل داشته است. در حاشیه بر مکاسب، هر چند در دلالت اخبار خدشه کرده است، اما در همان جا نیز، از راه حسبه و دلیل عقلی قدر متیقن، ولایت فقیه را اثبات کرده است. برخی از تلگرافها و گزارشهایی را که مدعیان برای مخالفت آخوند با ولایت عامه فقیهان آوردهاند، نقل و سپس با توجه به اسناد و شواهد نشان داده شده که از جهت سندی و محتوایی، اشکال دارند.

Keywords:

ولایت , نیابت , حسبه , ولایت مطلقه فقیه , ولایت فتوا , ولایت قضا , ولایت بر حدود و تعزیرات و..