تحلیل معناشناختی واژه »عقیم « در قرآن و روایات

معناشناسی واژههای قرآن کریم یکی از راههای کشف معانی کلمات و عبارات در قرآن کریم است که با تکیه بر نظریه های معناشناسی شناختی صورت می گیرد. این مهم یکی از محورهای پژوهش های قرآنی به شمار می رود. در میان واژگان قرآن، یکی از هایواژه کم کاربرد، اما با اهمیت از حیث معناشناسی ، واژه عقیم است که بسامد آن در ۳ سوره قرآن کریم ، ۴ بار است . پژوهش حاضر که روش پردازش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و تحلیل دادهها و با رویکرد معناشناسی شناختی انجام شده، درصدد تبیین این مساله است که مطابق آیات قرآنی ، واژه عقیم به چه وجوه معنایی در بافت قرآن به کار رفته و کدام واژگان با »عقیم « بر محور همنشینی دارای رابطه معنایی یا تقابل معنایی اند؟ یافته های حاصل از این پژوهش که مبتنی بر بررسی پیشینه این واژه در عصر نزول و بافت قرآن کریم است ، حکایت از آن دارد که کانون ارتباط این واژه، بین مردان و زنان مشترک است و از مشهورترین معانی آن نازا بودن و بارور نشدن زن، بی خیر و هلاکت آفرین بودن و سختی و تنگنای شدید در روز قیامت است . از همین رو به مردی که نتواند فرزندی داشته باشد عقیم گفته می شود. در روایات نیز از این واژه به جودو یک شر در زنان و نبودن خوشخویی و صفت نیکو و بادهایی که فاقد رحمت و دربردارنده عذاب الهی هستند یاد شده است . بنابراین این کلمه برای انسان و غیر انسان، کاربرد دارد.

Keywords:

قرآن کریم , عقیم , نازا بودن , بی برکتی , سختی و عذاب