کاربرد نظریه روح معنا در علم اصول فقه

یکی از نظریات مطرح شده از جانب علما برای حل مشکلات علمی در گستره معانی حقیقی نظریه روح معنا است. این دیدگاه که نخستین بار غزالی آن را طرح کرده است پس از او در آثار بزرگان فرهنگ اسلامی تا روزگار ما پیوسته مطرح بوده است. به ویژه بزرگانی چون ملاصدرا، فیض کاشانی و علامه طباطبایی از آن سخن گفته اند. درباره واژه های متشابه قرآن چهار دیدگاه اصلی وجود دارد: دیدگاه اهل ظاهر، نظریه اشتراک لفظی، نظریه حقیقت و مجاز و نظریه روح معنا. طبق نظریه روح معنا، الفاظ بر ارواح معانی وضع شده اند و خصوصیات مصادیق در معنای آنها در نظر گرفته نشده است. از این رو کاربرد آنها می تواند در مصادیق معقول نیز حقیقی باشد. بنابراین الفاظ متشابهی که در قرآن به کار رفته اند در مصادیق مجرد و معقول به نحو حقیقی و نه مجازی استعمال شده اند.   آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده است. کاربرد این نظریه در علم اصول فقه و طریقه استعمال آن در این علم است. به طور مشخص در مباحث وضع در قسم الفاظ علم اصول پیرامون حالات وضع و اقسام آن و ارتباط وضع و موضوع له به بحث پرداخته شده است. این پژوهش به بررسی حالات قبول و عدم قبول این نظریه در علم اصول فقه و نتایج آن از دیدگاه اصولیان می پردازد. با توجه به یافته های این پژوهش نمی توان نظریه روح معنا را در علم اصول پذیرفت اگر چه که پذیرش آن در علوم دیگر چون حکمت و تفسیر برای برطرف نمودن اشکالاتی که در عدم پذیرفتن این نظریه وجود دارد بسیار راهگشا است.

کاربرد نظریه روح معنا در علم اصول فقه Keywords:

روح معنی , اصول فقه , وضع , مباحث الفاظ